W maju towarzyszyliśmy wieloletniemu Przyjacielowi Forum i autorowi „Three Minutes in Poland: Discovering a Lost World in a 1938 Family Film”, Glennowi Kurtzowi, a także Biance Stigter, reżyserce „Trzech minut zawieszonych w czasie” oraz grupie potomków nasielskich Żydów w wydarzeniach, które były kulminacją ponad dekady starań o przywrócenie pamięci o żydowskiej historii Nasielska. Wizyta zaczęła się uroczystą premierą „Trzech minut” w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, następnie goście wzięli udział w odsłonięciu pomnika „Brama Pamięci” na nasielskim cmentarzu żydowskim, któremu towarzyszył artystyczno-edukacyjny program przygotowany przez młodzież, między innymi uczniów i uczennice Szkoły Dialogu.

Dokument wyreżyserowany przez Biankę Stigter wykorzystuje trzyminutowy kolorowy film – nakręcony w Nasielsku w 1938 roku przez Davida Kurtza, a odnaleziony przez jego wnuka Glenna Kurtza w rodzinnym domu – do złożenia filmowego hołdu dla bogactwa żydowskiego życia w Polsce przed II wojną światową.

David Kurtz, który urodził się w Nasielsku, ale wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, odwiedził rodzinną miejscowość i uchwycił na taśmie trzy minuty z życia nasielskiej społeczności żydowskiej. Nagranie, które niemalże uległo zniszczeniu zanim zostało szczęśliwie odkryte i odrestaurowane, jest jedynym ruchomym obrazem jaki pozostał po żydowskim Nasielsku. Historia odnalezienia taśmy i późniejszej rekonstrukcji losów nasielskich Żydów uchwyconych na filmie jest tematem bardzo dobrze przyjętej przez krytyków książki Glenna Kurtza, która ukazała się w 2014 roku.

fot. Forum Dialogu, P. Stankiewicz

Po polskiej premierze filmu w Muzeum POLIN Glenn Kurtz, Bianca Stigter i towarzyszący im potomkowie nasielskich Żydów wyruszyli do Nasielska, aby wziąć udział w uroczystym odsłonięciu pomnika „Brama Pamięci” na terenie miejscowego cmentarza żydowskiego. Wzruszająca uroczystość – ukoronowanie dziesięcioletnich starań o przywrócenie miastu jego żydowskiej historii – zgromadziła przedstawicieli lokalnych władz, reprezentantki polsko-żydowskich organizacji oraz mieszkańców, a wśród nich także uczniów i uczennice Szkoły Dialogu.

Po uroczystości odbył się pokaz filmu w kinie „Niwa”, które funkcjonuje nieprzerwanie od czasów przedwojennych. Po pokazie i rozmowie z reżyserką i Glennem Kurtzem, uczennice i uczniowie Szkoły Dialogu zabrali gości na spacer śladami nasielskiego dziedzictwa żydowskiego i podzielili się swoimi odkryciami. Ostatnim wydarzeniem wizyty był wieczór spędzony w towarzystwie polskich Przyjaciół Forum.

fot. K. Pietrzak-Kret, M. Usiekniewicz