• Spotkania

    Odbudowujemy więzi

Po przełomie 1989 roku, gdy otworzyły się granice między Polską a światem zachodnim, a Rzeczpospolita i Izrael nawiązały stosunki dyplomatyczne, do naszego kraju zaczęły przyjeżdżać z jednej strony dziesiątki tysięcy żydowskiej młodzieży, a z drugiej liczne grupy odwiedzające miejsca związane z życiem swoich przodków. Polska pozostaje miejscem niezwykle ważnym na żydowskiej mapie świata – nie tylko ze względu na liczne związki rodzinne, ale także jako miejsce, gdzie dokonała się Zagłada.

Podróże do Polski często są emocjonalnie wyczerpującym wyzwaniem dla żydowskich gości. O tych  powrotach do Polski, do miejsc związanych z ich rodzinną historią, powstały już książki i sztuki, filmy dokumentalne, nie mówiąc o artykułach prasowych i prywatnych opowieściach o tym, jak było. Te relacje często wspominają problemy komunikacyjne i poczucie wyobcowania, towarzyszącym gościom poszukującym jakichkolwiek informacji o swoim miejscu pochodzenia i losach tych członków ich rodzin, którzy zostali w Polsce. Opisują także niejednoznaczne i trudne emocje towarzyszące obserwowaniu tego, co stało się przez powojenne lata ze śladami pozostawionymi przez niegdyś kwitnące żydowskie społeczności.

W tym samym momencie, po zmianie systemu politycznego, ekonomicznego i społecznego, i otworzeniu się nowych możliwości zapewnianych przez demokratyczne państwo, po dekadach peerelowskiego „zamrożenia” wszystkich tematów związanych z polsko-żydowską przeszłością, Polacy i Polki rozpoczęli trudny i długotrwały proces mierzenia się z własną, nieraz niezwykle skomplikowaną historią. Zdając sobie sprawę z tego, jak znacząca część dziejów polsko-żydowskich relacji zniknęła bądź została usunięta ze zbiorowej pamięci, starają się na powrót odbudować mosty między współczesnością a Polską przeszłości. W tym poczuciu, że ważne więzi łączące Polskę z polskimi Żydami zostały przecięte, wiele Polek i Polaków nieżydowskiego pochodzenia działa na rzecz przywrócenia pamięci o Żydach, którzy zginęli podczas Zagłady i stara się nawiązać nowe więzi ze współczesną żydowską wspólnotą: tą niewielką tutaj w kraju, i tą znacznie liczniejszą zagranicą.

Z tej prostej przyczyny, że we współczesnej Polsce żydowska społeczność jest proporcjonalnie mała na tle prawie czterdziestomilionowej populacji kraju, większość osób zainteresowanych żydowskim dziedzictwem Polski zwyczajnie nie ma możliwości spotkania osoby żydowskiego pochodzenia. Nieraz zdarza się tak, że osoby spędzające długie godziny na poznawaniu osobistych żydowskich historii sprzed wielu dekad, nigdy nie miały okazji do rozmowy z osobą identyfikującą się jako Żyd czy Żydówka.

Forum Dialogu doskonale rozumie, że prawdziwa i konstruktywna odbudowa więzi międzyludzkich nie jest możliwa bez takich osobistych spotkań twarzą w twarz. Dlatego też od 2010 roku organizujemy spotkania między żydowskimi gośćmi odwiedzającymi Polskę, a uczestnikami i uczestniczkami naszych programów: uczniami i uczennicami Szkoły Dialogu oraz Liderkami i Liderami Dialogu. Z naszego doświadczenia wynika, że dla obydwu tych grup spotkania te często stanowią kamień milowy na niełatwej drodze ku odbudowie więzi i rozpoczęcia dialogu. Uczniowie i uczennice, Liderki i Liderzy czują się wzmocnieni i zmotywowani do dalszych działań, gdy widzą że ich dotychczasowa praca jest doceniana. Goście wracają ze swojej podróży z mocnym przeświadczeniem, że Polska to nie tylko kraj żydowskiej przeszłości i jej tragicznego końca podczas Zagłady – dowiadują się, że istnieje liczna, połączona wspólnymi ideałami polska społeczność, nie szczędząca wysiłku w dziele upamiętniania historii polskich Żydów, nadająca nowy sens niełatwej historii działaniem w teraźniejszości.