W połowie września rozpoczął się jesienny semestr zajęć w ramach kolejnej edycji Szkoły Dialogu. Edukatorki i edukatorzy Forum Dialogu udali się do pierwszych szkół, by przeprowadzić cykl 4 warsztatów w formie stacjonarnej. Ze względu na niestabilną sytuację związaną z pandemią COVID-19 szkoły oraz trenerki i trenerzy są przygotowani na możliwość realizacji zajęć w formie zdalnej, ale na razie ogromnie się cieszymy, mogąc znowu spotykać się z uczniami na żywo w szkołach!

Do jesiennego semestru przystąpiło 20 szkół. Do tej pory pierwsze dwa warsztaty odbyły się w:

• Zespole Szkolno-Przedszkolnym im. Marii Skłodowskiej-Curie w Ruścu,
• Liceum Ogólnokształcącym im. ks. Piotra Skargi w Szamotułach,
• Szkole Podstawowej im. Józefa Blizińskiego w Bóbrce,
• Niepublicznej Szkole Podstawowej im. Noblistów Polskich w Otwocku,
• VII Liceum Ogólnokształcącym im. Janusza Kusocińskiego oraz VIII Liceum Ogólnokształcącym im. dra Emila Warmińskiego w Bydgoszczy,
• Szkole Podstawowej nr 2 im. Jana Walerego Jędrzejewicza w Płońsku,
• Szkole Podstawowej nr 1 im. 3 Maja w Kaliszu,
• I Liceum Ogólnokształcącym im. Wacława Nałkowskiego w Wołominie,
• Powiatowym Centrum Edukacji Zawodowej im. Zygmunta Puławskiego w Świdniku.

Zajęcia będą odbywały się do końca listopada, a projekt stworzony przez uczennice i uczniów, który powstanie w ramach programu, powinien zostać zrealizowany do 10 grudnia 2021 roku. Każda z grup projektowych podejmie decyzję, czy chce stworzyć wirtualną trasę, używając narzędzi cyfrowych, czy też przeprowadzić wycieczkę śladami społeczności żydowskiej w swojej miejscowości i okolicy w przestrzeni rzeczywistej – zapraszając na wydarzenie wybraną przez siebie grupę odbiorców.

Zajęcia jesiennego semestru XIV edycji programu będą się odbywać w ramach dwóch projektów:

• 12 szkół z miejscowości do 30 tysięcy mieszkańców weźmie udział w zajęciach dzięki dotacji Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego z Funduszy EOG,
• 8 szkół będzie miało taką możliwość dzięki Friends of the Forum, Conference on Jewish Material Claims Against Germany oraz osobom i instytucjom wspierającym nasze działania z Polski i zagranicy.

Projekt współfinansowany przez Friends of the Forum, Conference on Jewish Material Claims Against Germany oraz osoby i instytucje wspierające nasze działania z Polski i zagranicy.

Projekt realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego z Funduszy EOG.

Zapraszamy na kolejną odsłonę cyklu Wspólne Dziedzictwo: rozmowy o relacjach chrześcijańsko-żydowskich, w której spotkają się z nami znakomici zagraniczni goście.

Rozmowy, na które chcemy zaprosić Państwa tej jesieni, mają na celu zgłębianie tematu relacji chrześcijańsko-żydowskich zarówno od strony historii, współczesnych relacji, jak i osobistych i praktycznych doświadczeń naszych rozmówców. W naszym cyklu chcemy pokazywać judaizm jako żywą wspólnotę wiary, szukającą dróg i form bycia we współczesnym świecie. Zbyt często bowiem chrześcijanie ignorowali rozwój judaizmu i jego różnorodność w swojej teologii.

Spotkania, tłumaczone symultanicznie na język polski, będzie prowadzić Zuzanna Radzik, teolożka i wiceprezeska Forum Dialogu.

12 października, godz. 19.00
Czy rabin może być kobietą? Rozmowa z rabinem Jeffreyem Foxem

Na najbliższym spotkaniu naszym gościem będzie rabin Jeffrey Fox, rosz Jesziwa (hebr. rektor) w Yeshivat Maharat, który opowie o tym, czym jest i jak wygląda codzienność jesziwy. Jesziwa Maharat jako pierwsza w świecie ortodoksyjnego judaizmu zdecydowała się kształcić kobiety do ról przywódczych. Biegłe w prawie żydowskim i teologii absolwentki używają tytułów maharat i raba, de facto pełniąc funkcję rabinów. Dlatego porozmawiamy szerzej o tym, czym jest ortodoksja i na ile można ją otworzyć lub poszerzyć, dostosowując do współczesnych potrzeb. A wobec zmieniającej się rzeczywistości ortodoksji spytamy, kim jest dzisiaj rabin, a także jakich przewodników religijnych potrzebuje współczesna społeczność ortodoksyjnych Żydów.

Link do rejestracji na spotkanie

Wydarzenie jest też dostępne na FB Forum Dialogu.

23 listopada, godz. 19.00
Judaizm przemyślany na nowo: o współczesnych rytuałach. Rozmowa z Alizą Kline

Spotkanie z Alizą Kline, współzałożycielką i dyrektorką generalną organizacji OneTable, która angażuje dziesiątki tysięcy młodych Żydów wokół wspólnie przygotowywanych kolacji szabatowych. Wcześniej Aliza Kline stworzyła w Bostonie mykwę Mayim Hayyim, której sukces pokazuje, że pozornie archaiczny zwyczaj może stać się praktyką współczesną i niosącą nowe znaczenia.

Link do rejestracji na spotkanie

Wydarzenie jest też dostępne na FB Forum Dialogu.

28 października, godz. 19.00
Wyzwania dla dialogu chrześcijańsko-żydowskiego z żydowskiej perspektywy. Rozmowa z rabinem Davidem Rosenem

Tematem spotkania będzie żydowska perspektywa na zmianę relacji chrześcijańsko-żydowskich w XX i XXI wieku. Spotkamy się z rabinem Davidem Rosenem, dyrektorem ds. międzyreligijnych w American Jewish Committee, zaangażowanym w relacje z Watykanem oraz w globalne sieci dialogu międzyreligijnego. Razem z nim przyjrzymy się dotychczasowym osiągnięciom i nadchodzącym wyzwaniom dla dialogu.

Link do rejestracji na spotkanie

Wydarzenie jest też dostępne na FB Forum Dialogu.

14 grudnia, godz. 19.00
Gdy chrześcijanie za bardzo lubią Żydów: filosemityzm i judaizacja we współczesnym chrześcijaństwie. Rozmowa z rabinem Davidem Sandmelem

Spotkanie z rabinem Davidem Sandmelem, dyrektorem ds. międzyreligijnych w Anti-Defamation League. Tym razem porozmawiamy o chrześcijanach, którzy nawiązując do korzeni chrześcijaństwa w judaizmie czerpią z rytuałów tego drugiego. A zwłaszcza o tym, jak czują się z tym Żydzi.

Link do rejestracji na spotkanie

Wydarzenie jest też dostępne na FB Forum Dialogu.

Rabin Jeffrey S. Fox

Rosz Jesziwa z Jesziwat Maharat, był pierwszym absolwentem Yeshivat Chovevei Torah. Po ukończeniu studiów przez siedem lat pełnił funkcję rabina Kehilat Kesher‭: ‬The Community Synagogue of Tenafly and Englewood. Za kadencji rabina Foxa w Kesher społeczność wzrosła trzykrotnie z trzydziestu do prawie stu rodzin. W tym czasie rabin Fox nauczał także w Yeshivat Chovevei Torah oraz w Florence Melton Adult Education School w hrabstwie Bergen. Zasiadał również w zarządzie Synagogue Leadership Initiative of the UJA Federation of Northern New Jersey. Rabin Fox jest starszym rabinem Instytutu Shalom Hartman, a także członkiem wydziału Instytutu Drishy, Szkoły Edukacji Dorosłych Florence Melton w hrabstwie Westchester i Yeshivat Hadar.

Rabin David Rosen

Dyrektor ds. Międzyreligijnych w American Jewish Committee, od ponad czterdziestu lat dba o zrozumienie i dobre stosunki między wspólnotami religijnymi – od czasu, gdy pełnił funkcję rabina największej kongregacji ortodoksyjnych Żydów w RPA, podczas swojej kadencji jako Naczelny Rabin Irlandii i przez ostatnie ponad trzydzieści lat, kiedy przebywał w Jerozolimie. Oprócz reprezentacji międzyreligijnej i edukacji, jego praca skupia się na mediacji i postulowaniu pokoju, a także zaangażowaniu w międzyreligijne inicjatywy ekologiczne. Wielokrotnie nagradzany, otrzymał między innymi odznaczenie papieskie w 2005 r. za wkład w pojednanie żydowsko-katolickie, a w 2010 r. został mianowany CBE (Commander of the British Empire) przez Królową Elżbietę II za pracę promującą zrozumienie i współpracę międzywyznaniową.

Rabin dr David Fox Sandmel

jest przewodniczącym International Jewish Committee for Interreligious Relations, konsorcjum organizacji żydowskich, które jest oficjalnym żydowskim partnerem dialogu Watykanu, Światowej Rady Kościołów i Ekumenicznego Patriarchatu Prawosławnego. Jest związany z ADL (Anti-Defamation League) od 2014 roku, a obecnie pełni funkcję starszego doradcy ds. międzyreligijnych. W latach 2002-2014 kierował Katedrą Studiów Żydowskich Crown-Ryan przy Jewish Studies at the Catholic Theological Union w Chicago. Był stypendystą żydowskim w Institute for Christian & Jewish Studies w Baltimore (1998-2001), gdzie był redaktorem publikacji „Dabru Emet: A Jewish Statement on Christians and Christianity”. Wykłada i publikuje zagadnienia z zakresu stosunków żydowsko-chrześcijańskich, stosunków żydowsko-muzułmańskich oraz korzeni judaizmu i chrześcijaństwa w starożytności. Jego komentarz do I Listu do Tesaloniczan opublikowany został w Jewish Annotated New Testament.

Aliza Kline

Aliza Kline jest prezeską i dyrektorką generalną OneTable. W czasach, kiedy wielu młodych Żydów mierzy się z poczuciem izolacji i wyłączenia z życia żydowskiego, OneTable tworzy nowe sposoby na umacnianie więzi wewnątrz społeczności żydowskiej przy wykorzystaniu nowoczesnej technologii. Inicjatywa OneTable powstała w 2014 roku i szybko stała się ogólnokrajową organizacją. Od początku pandemii koronawirusa OneTable rozszerzyło działalność, uruchamiając platformę HereFor.com, która umożliwia znalezienie alternatywnych obchodów świąt żydowskich. Aliza, założycielka i dyrektorka Mayyim Hayyim Community Mikveh & Education Center, skupia się na przemyśleniu żydowskich rytuałów, tak aby otworzyć je na pełną różnorodność współczesnej społeczności.

Lato i początek jesieni to czas, kiedy wielu aktywistów i aktywistek z sieci Liderów Dialogu organizuje w swoich miejscowościach wydarzenia upamiętniające deportację i Zagładę żydowskich mieszkańców. W tym roku musieli dostosować formę wydarzeń do ograniczeń epidemicznych, nierzadko realizując działania, które nie mogły odbyć się w poprzednim roku.

Tegorocznym uroczystościom w wielu przypadkach towarzyszą trwałe upamiętnienia Zagłady. W Rabce-Zdroju odsłonięto tablicę pamiątkową z imionami i nazwiskami Żydów zamordowanych tam podczas II wojny światowej. Działanie zainicjował zespół Historia Rabki, do którego należy dwóch aktywistów z sieci Liderów Dialogu – Michał Rapta i Narcyz Listkowski. Relację z wydarzenia można znaleźć tutaj. Podczas współorganizowanej przez Krzysztofa Przybyłowicza uroczystości upamiętniającej Zagładę społeczności żydowskiej Biecza odsłonięto pamiątkową tablicę w miejscu, skąd wywieziono Żydów na śmierć. Trwale upamiętniono także żydowskich mieszkańców z Mińska Mazowieckiego. Katarzyna Łaziuk od lat dba tam o przywracanie pamięci o Zagładzie Żydów – dawniej jako aktywistka i nauczycielka, dziś z ramienia Urzędu Miasta Mińsk Mazowiecki. 22 sierpnia odbyła się uroczystość na cmentarzu żydowskim, której towarzyszyło odsłonięcie odnowionej tablicy upamiętniającej tragiczne wydarzenia w obozie pracy Kopernik, a także otwarcie „Przystanku Historia” przybliżającego historię mińskich Żydów oraz wystawy „Bliscy i oddaleni”. Całość zwieńczył koncert Leny Piękniewskiej „Kołysanki na wieczny sen”.

Członkowie sieci Liderów Dialogu, Katarzyna Suszkiewicz i Tomasz Kocur, przewodniczą Fundacji AntySchematy 2, która zajmuje się ochroną miejsc pamięci, angażując w nią młodzież i lokalną społeczność. W ostatnim czasie fundacja zorganizowała upamiętnienia Zagłady Żydów w Sędziszowie Małopolskim, Jaśle i Radomyślu Wielkim. Podczas Dni Pamięci przywołano imiona członków społeczności żydowskiego pochodzenia, zapalono znicze oraz złożono kwiaty. Natomiast działacze i działaczki z Sądeckiego Sztetla jak co roku zorganizowali Apel Pamięci w miejscowościach regionu sądeckiego: Starym Sączu, Limanowej, Gródku nad Dunajcem i Nowym Sączu.

Odbyły się także coroczne marsze pamięci w Otwocku i Rymanowie, a jesienią odbędą się także w Brzesku (2 i 3 października) i w Pułtusku. Marsz Pamięci w Otwocku był częścią większych obchodów 79. rocznicy Zagłady mieszkańców gett w Otwocku, Falenicy i Rembertowie, którym towarzyszyły spotkania z potomkami, dyskusje, spacer edukacyjny, spektakl i koncert.

W Szczekocinach ceremonia upamiętniająca żydowską społeczność była punktem w programie Szczekocińskiego Festiwalu Dialogu Kultur, zainicjowanego przez Mirosława Skrzypczyka. Festiwal ma na celu stworzenie przestrzeni przecięcia różnych linii kulturowych, które współtworzyły i współtworzą historię oraz tożsamość Szczekocin. W nazwie festiwalu kluczowym słowem jest „dialog”. Organizatorzy wierzą w to, że różne perspektywy mogą wzajemnie z sobą rozmawiać i nawzajem się uzupełniać.

Uroczystości upamiętniające w Jedwabnem zorganizowała Gmina Żydowska Warszawska. Zachęcamy do przeczytania osobistej opowieści członka sieci Liderów Dialogu Kamila Mrozowicza o pamięci i niepamięci w Jedwabnem na OKO.press.

Uroczystości upamiętniające odbyły się także dzięki zaangażowaniu aktywistów i aktywistek sieci Liderów Dialogu w Mszanie Dolnej (Urszula Antosz-Rekucka), Dukli (Jacek Koszczan), Jędrzejowie (Klaudia Kwiecińska), Wieluniu (Agnieszka Mysakowska), Woli Michowej (Joanna Potaczek), Dębicy (Ireneusz Socha), Białowieży (Katarzyna Winiarska), Zduńskiej Woli (Kamila Klauzińska), Czarnym Dunajcu i Krościenku nad Dunajcem (Ludzie, nie Liczby).

Od marca do czerwca 2021 roku zrealizowaliśmy kolejną turę warsztatów Szkoły Dialogu. Ze względu na utrzymujące się zagrożenie związane z pandemią COVID-19 cykl warsztatów w każdej z biorących udział w programie szkół został przeprowadzony w formule online.

Dla wielu uczniów i uczennic oraz nauczycieli i nauczycielek, pozostających w trybie nauki zdalnej niemal od początku roku szkolnego, zaangażowanie się w dodatkowe, pozaszkolne projekty edukacyjne stanowiło duże wyzwanie, dlatego wszystkie grupy, które wzięły udział w ostatniej edycji Szkoły Dialogu zasługują na szczególne uznanie.

W semestrze wiosennym do programu przystąpiło 11 szkół w ramach dwóch realizowanych przez Forum Dialogu projektów.

Pierwszy z nich, współfinansowany przez Friends of the Forum, Conference on Jewish Material Claims Against Germany i indywidualnych darczyńców z Polski oraz zagranicy zgromadził 4 szkoły:

• IX Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. św. Królowej Jadwigi w Rzeszowie;
• Szkołę Podstawową nr 1 im. Marii Skłodowskiej-Curie w Mysłowicach;
• Zespół Szkół Ekonomicznych im. Karola Adamieckiego w Dąbrowie Górniczej;
• Akademickie Liceum Ogólnokształcące Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej.

W drugi projekt, realizowany z dotacji Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego z Funduszy EOG, zaangażowało się 7 szkół:

• Szkoła Podstawowa im. kpt. pil. Stanisława Skarżyńskiego w Warcie;
• Szkoła Podstawowa Fundacji „Elementarz” w Jackowie;
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. Księdza Jana Twardowskiego w Biłgoraju;
• Zespół Placówek Oświatowych im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Kadzidle;
• Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Zielonkach;
• Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Stanisława Staszica w Stąporkowie;
• Szkoła Podstawowa im. Wedlów-Tuczyńskich w Tucznie.

W działaniach projektowych w semestrze wiosennym wzięło udział łącznie 170 uczniów i uczennic oraz 15 nauczycieli i nauczycielek. Młodzież, chcąc upamiętnić lokalne społeczności żydowskie, niemal w każdej miejscowości działała zarówno online, jak i offline. W efekcie prac uczennic i uczniów powstały wirtualne mapy i trasy spacerów, przewodniki (zarówno w języku polskim, jak i angielskim czy niemieckim), wywiady ze świadkami historii, filmy, quizy oraz fanpage projektów na Facebooku.

W ramach swoich działań młodzież organizowała wirtualne spotkania z gośćmi, a dzięki lepszej sytuacji epidemiologicznej grupy projektowe mogły również realizować happeningi czy spacery śladami społeczności żydowskiej w przestrzeni miejscowości.

Efekty działań wszystkich grup projektowych, które wzięły udział w wiosennym semestrze Szkoły Dialogu 2021 w styczniu przyszłego roku zostaną ocenione wraz z projektami z semestru jesiennego przez komisję, która wyłoni zwycięzców i wyróżnionych w konkursie na najlepszy projekt upamiętniający.

Projekt współfinansowany przez Friends of the Forum, Conference on Jewish Material Claims Against Germany i indywidualnych darczyńców z Polski oraz zagranicy.

Projekt realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego z Funduszy EOG.