• Forum Dialogu

    Odbudowujemy więzi

Forum Dialogu chciało zwrócić uwagę młodych ludzi na miejsca związane z żydowską historią Warszawy. Dlatego jako pierwsze organizowało dla licealistów wycieczki po żydowskiej Warszawie. Proponowało cztery trasy wypraw: po cmentarzu żydowskim na ul. Okopowej, w okolicach pl. Grzybowskiego, po dawnym terenie getta oraz po żydowskiej Pradze. Przy jakiej ulicy stała synagoga na Pradze? Gdzie przebiegały granice getta? Jak przed wojną wyglądała ul. Próżna? Na większość z tych pytań przeciętny licealista odpowiedziałby „nie wiem”. Zdobyciu wiedzy na ten temat służyły nietypowe lekcje historii – wycieczki pokazujące zapomnianą żydowską część stolicy. Ich celem było przybliżenie młodzieży licealnej miejsc na terenie stolicy, które związane są z historią Żydów. Wyprawy były czymś więcej niż wycieczki i lekcje historii – znaczącą rolę odgrywała w nich samodzielna praca młodych ludzi na podstawie tekstów źródłowych dostarczonych przez organizatorów. Obecnie wycieczki stanowią integralną część programu Szkoła Dialogu odbywającego się w Warszawie. Trasy wycieczek:

„Mowa kamieni” to wycieczka, podczas której poznanie cmentarza żydowskiego odbywało się na podstawie samodzielnej pracy z porównawczym materiałem fotograficznym i w terenie. To pozwalało na poznanie specyfiki żydowskich inskrypcji nagrobnych, zapoznania się nie tylko z kulturą żydowską, lecz także z historiami znanych osób tu spoczywających. W Warszawie, która została zniszczona, można poznać życie żydowskie metropolii przez eksplorowanie nekropolii – wielkiego cmentarza, dającego najlepsze świadectwo bogactwa życia i różnorodności warszawskich Żydów.

„Próżna wczoraj i dziś” dawała możliwość poznania jedynej w całości ocalałej z warszawskiego getta ulicy, jeszcze przed jej renowacją.

Uczniowie na podstawie źródeł próbowali odtworzyć charakterystyczny pejzaż przedwojennej warszawskiej uliczki i zapoznawali się z tradycją i obrzędowością polskich Żydów. Jednocześnie starali się odnaleźć ślady przeszłości w dzisiejszym kształcie ulicy. W programie wycieczki przewidziana była również wizyta w synagodze, połączona z ćwiczeniem dotyczącym świąt żydowskich. Uczniowie, pracując w grupach z materiałami pomocniczymi, poznawali pochodzenie tych świąt, zwyczaje i obrzędy im towarzyszące oraz spożywane podczas nich tradycyjne potrawy.

„Żydowska Praga” ukazywała nieznane dzieje tej części miasta. Była to wycieczka, podczas której można było poznać nie tylko fakty z dziejów praskiej społeczności żydowskiej, lecz także odwiedzić miejsca wciąż świadczące o żydowskiej obecności na tym obszarze. W programie wycieczki znajdowała się wizyta na praskim cmentarzu żydowskim. Zapomniany i często nieistniejący w świadomości mieszkańców prawobrzeżnej Warszawy, jest najstarszą żydowską nekropolią w stolicy. Dzięki tej wycieczce jej uczestnicy odkrywali miejsca ukryte w mroku niepamięci, ale nadal świadczące o żydowskiej historii Pragi.

„Spacer po nieistniejącym mieście”, czyli oryginalna gra terenowa na obszarze byłego getta. Jego teren jest zaznaczony na mapie uzmysławiającej uczniom, że żydowska dzielnica zamknięta istniała na terenach, po których wielu z nich porusza się na co dzień. Zwiedzanie kolejnych punktów w „granicach getta” związane było z omawianiem tekstów źródłowych dotyczących warunków życia w dzielnicy zamkniętej oraz losów warszawskiej społeczności żydowskiej podczas II wojny światowej.

Program realizowany był od września 2006 do jesieni 2007 r.