Janusz Dąbek

Pierwsza informacja o Żydach, jaką usłyszałem, związana była z moim dziadkiem Michałem Dąbkiem. Był cenionym w okolicy szewcem, u którego można było zamówić tzw. oficerki. Umiejętności wykonania dobrych oficerek nauczył go w czasie wojny na rozkaz niemieckiego oficera ulanowski Żyd Altman, który przed wojną był szewcem cholewnikiem. Były także inne informacje i historie o życiu, obyczajach i relacjach sąsiedzkich. Bardzo dużo opowiadała mi o Żydach moja babcia Eugenia Dąbek, m.in. o jej relacjach z żydowskimi sąsiadami, zwłaszcza z Żydówkami, które bardzo często przychodziły do niej po poradę odnośnie do swojego zdrowia. W dzieciństwie były także wyprawy na cmentarz żydowski i słuchanie historyjek kolegów, którzy usłyszeli je w swoich domach.

Jako młody człowiek zostałem poproszony o ustawienie anteny telewizyjnej w jednym z domów na ulanowskim rynku. W czasie wizyty na strychu znalazłem karteczkę z pieczątką organizacji syjonistycznej działającej w Ulanowie. Po latach wróciłem na ten strych, by spod warstwy kurzu wydobyć dokumenty, które obecnie prezentowane są w Muzeum Historycznym Miasta Ulanów, które działa od 2009 r. Kilka lat temu Muzeum odwiedziła grupa młodzieży żydowskiej z Australii. Podczas tej wizyty tradycyjnie zapytano mnie, dlaczego mówię o Żydach. Odpowiedź brzmi: bo Żydzi byli częścią historii Ulanowa. Stoję na stanowisku, że o historii należy mówić całościowo.

Na co dzień jestem urzędnikiem. Pracuję w Urzędzie Gminy i Miasta w Ulanowie. Jestem także twórcą i kustoszem Muzeum Historycznego Miasta Ulanów.

Staram się przybliżyć historię Ulanowa i społeczności żydowskiej wszystkim tym, który odwiedzają moje miasto w poszukiwaniu śladów swoich przodków.

Moje dzielenie się wiedzą o ulanowskich Żydach zaczęło się w 2011 r., gdy zostałem poproszony przez młodzież ulanowskiego gimnazjum, biorącą udział w programie Forum Dialogu, o przedstawienie historii ulanowskich Żydów, wskazanie miejsc, gdzie mieszkali, opowiedzenie, czym się zajmowali. Zwieńczeniem pracy młodzieży była wizyta przedstawicieli społeczności żydowskiej ze Stanów Zjednoczonych, Australii i Izraela. Wśród gości była Cheryl Fishbein, której rodzice pochodzili z Ulanowa. W 2014 r. wraz z Cheryl Fishbein oraz Jolantą Nicałek zarejestrowaliśmy Fundację DZIEDZICTWO, której celem jest między innymi popularyzowanie wiedzy o historii Ulanowa i regionu, jego tradycjach, kulturze i obyczajach, o miejscowej ludności, w tym społeczności żydowskiej.

Otwarcie Muzeum sprawiło, że Ulanów odwiedzają różne osoby z kraju i z zagranicy. W większości są to ludzie, którzy szukają informacji o swoich przodkach. Najbardziej wzruszające i rozbrajające jest ich zdziwienie, że w Ulanowie była synagoga, mykwa, że mieszkało tylu Żydów prowadzących różne interesy. Najbardziej wymowne niech będzie to, iż przyjeżdżają zazwyczaj z pewnym planem, dystansem, a odjeżdżają z poczuciem, że na wizytę w Ulanowie zaplanowali za mało czasu. Żegnany się, życzymy szczęśliwej podróży, mówimy „do zobaczenia wkrótce”. Niektórzy wracają i jest to najlepsza zapłata.

Działania

Muzeum Historyczne Miasta Ulanów