Mariusz Sokołowski

Liderzy

Przez wiele lat, podobnie jak zdecydowana większość społeczeństwa, byłem ofiarą zbiorowej amnezji, która z polskiej świadomości historycznej wyrugowała pamięć o żydowskich sąsiadach. Moja wiedza ograniczała się jedynie do kilku złowrogich nazw miejsc, gdzie zostali oni zamordowani i ewentualnie szczegółów ich uśmiercania. Pierwszej szansy na bliższe poznanie lokalnej polsko-żydowskiej historii nie wykorzystałem. Sąsiad, który kilkakrotnie zaczynał snuć opowieść o tym, co działo się w Grajewie, Radziłowie czy Jedwabnem, spotykał się z brakiem mojego zainteresowania. Jego wewnętrzna potrzeba dania świadectwa spotkała się z ignorancją młodego człowieka, skupionego na bardzo przyziemnych problemach okresu dojrzewania. Temat jednak powrócił na ostatnim roku studiów historycznych. Zaangażowałem się wtedy w projekt pod tytułem „Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku”, którego głównym celem było włączenie w historyczną narrację o mieście bogatej spuścizny białostockich Żydów. Był to moment przełomowy, bo wtedy po raz pierwszy fizycznie poczułem ich brak. Wtedy też narodził się we mnie sprzeciw wobec wyparcia Żydów z polskiej historii i zbiorowej pamięci. Kiedy podjąłem pracę jako nauczyciel historii w gimnazjum w Wasilkowie, sojuszników w dziele przywracania pamięci o Żydach znalazłem w uczniach. I tak już od prawie 10 lat dbamy o pozostałości materialnego dziedzictwa żydowskiego, cały czas próbując poznawać bogactwo żydowskiej kultury. Jestem socjologiem, nauczycielem historii i wiedzy o społeczeństwie w Gimnazjum im. ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie, prezesem Fundacji Otwarta Edukacja, przewodnikiem turystycznym po województwie Podlaskim, uczestnikiem i koordynatorem projektów poświęconych edukacji o wielokulturowości i lokalnej historii („Szlak Dziedzictwa Żydowskiego”, „Podlaska multikoalicja”, „Uwiecznić Atlantydę” itd.), opiekunem w projektach skierowanych do uczniów czeczeńskich („Ku wzbogacającej różnorodności”, „Nasz świat w 36 klatkach”, „Przez trudy do gwiazd”),

absolwentem studiów podyplomowych „Nazizm – Holokaust – totalitaryzm” oraz uczestnikiem międzynarodowych kursów z pedagogiki Holokaustu (m.in. w Yad Vashem, Domu Konferencji w Wansee, Memorial de la Shoah w Paryżu), inicjatorem i koordynatorem wymian międzynarodowych, tj. „Polsko-ukraińska Akademia Dialogu” czy „Polsko-gruzińska Akademia Liderów Społecznych”. Zostałem wyróżniony m.in. w konkursie im. Ireny Sendlerowej „Za naprawianie świata” oraz otrzymałem tytuł „Nauczyciela Roku 2015”.

Od początku mojej pracy w Wasilkowie staram się nadać żydowskiej przeszłości miasta odpowiednią rangę. Zaczęło się oczywiście od sprzątania cmentarza, który znalazł się pod stałą opieką szkoły. Kolejne przedsięwzięcia miały na celu upowszechnienie wiedzy o wasilkowskich Żydach. W tym celu organizujemy wystawy fotograficzne, wycieczki śladami podlaskich Żydów, filmy, gry miejskie itd. Jednocześnie staram się swoją wiedzą i doświadczeniem dzielić z innymi nauczycielami przez organizowanie konferencji szkoleniowych lub udział w nich, a także za pośrednictwem założonej dwa lata temu Fundacji Otwarta Edukacja. W wolnym czasie oprowadzam wycieczki śladami podlaskich Żydów.

Działania na rzecz przywracania pamięci o żydowskiej przeszłości naszego kraju postrzegam w kategorii obowiązku. Jest to także moja pasja, a każde kolejne zrealizowane przedsięwzięcie utwierdza mnie w przekonaniu o wadze tego tematu, zarówno dla potomków polskich Żydów, jak i dla naszego narodu. Poznawanie meandrów polsko-żydowskich relacji, jak i zgłębianie bogactwa kultury i religii żydowskiej wynika również z sentymentu i tęsknoty za bezpowrotnie utraconą różnorodnością przedwojennej Polski. Uważam również, że poznawanie tego zapomnianego dziedzictwa otwiera moich uczniów na ich lokalną historię, ale również kształtuje świadomość, że powinniśmy być społeczeństwem otwartym na innych ludzi.

Działania

Wasilków

kontakt:
mariusz.sokolowski@liderzydialogu.pl