Wacław Wierzbieniec

27 stycznia 2013 r. odbyły się w Rzeszowie Obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Rozpoczęto je na cmentarzu żydowskim, gdzie uczczona została pamięć o ofiarach Holokaustu. Następnie na Uniwersytecie Rzeszowskim odbyła się dyskusja panelowa „Stosunki polsko-żydowskie z perspektywy Uratowanych i Ratujących w czasie Holokaustu”. Obchody zakończyło nabożeństwo Słowa Bożego nawiązujące do Dnia Judaizmu w Kościele Katolickim w Polsce. W 2013 r. obchody po raz drugi odbyły się również w Jarosławiu. Uroczystości zorganizowano w miejscu, gdzie podczas II wojny światowej hitlerowcy rozstrzeliwali Żydów. W Jarosławskim Opactwie odprawiono nabożeństwo ku czci zamordowanych na Podkarpaciu Polaków ratujących Żydów i Żydów, którzy zginęli wraz z nimi. Podobnie jak w roku ubiegłym wystąpili ocaleni z Holokaustu: Lucia Retman z Hajfy w Izraelu, Judit Elkin, siostra Dawida Ryll z Miejsca Piastowego i Krystyna Stawarska z Jarosławia. Lucia Retman uczestniczyła już wcześniej w obchodach, od 2010 r. przyjeżdża do Polski, aby uczcić pamięć Zofii Pomorskiej z Lubaczowa, której zawdzięcza życie. Zofia Pomorska z Lubaczowa w czasie II wojny światowej ocaliła życie Luci Retman i jej siostrze. Zdobyła dla Luci aryjskie dokumenty na nazwisko Janiny Kogut (córki oficera Wojska Polskiego zesłanej wraz z rodziną w głąb ZSRR), dzięki którym wyjechała do pracy do Niemiec i przeżyła wojnę.

Z nową tożsamością, jako polska katoliczka, Janina Kogut zgłosiła się dobrowolnie do pracy w Niemczech. Trafiła do fabryki w Berlinie. Nie zapomniała jednak o swojej wybawczyni. Wiele lat po wojnie przyjechała do Lubaczowa i odnalazła jej wnuków. Pani Zofii Pomorskiej został przyznany pośmiertnie medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Odznaczenie w jej imieniu odebrali wnukowie. Judit Elkin przyjechała z Miami w USA. Urodziła się tuż przed wojną w Przeworsku. Została uratowana od Zagłady dzięki ucieczce wraz z rodzicami do ZSRR. Kolejnym gościem obchodów była siostra Dawida Ryll z Miejsca Piastowego. Na podstawie opowieści swojej matki Marii Ryll przedstawiła tragiczną historię ratowania przez jej mamę i babcię żydowskiej rodziny. Podczas spotkania wystąpił również pochodzący z Jarosławia Roman Kessler z Tel Awiwu. Tragiczną historię swoich zmarłych 70 lat temu rodziców przedstawiła Krystyna Stawarska-Grzęda z Jarosławia. Jej rodzice pomagali Żydom i za to ponieśli śmierć. Wzorem lat ubiegłych pod murem straceń Jarosławskiego Opactwa zapalono znicze ku czci zamordowanych tam podczas II wojny światowej Żydów. Kolejne uroczystości odbyły się w auli biblioteki PWSTE w Jarosławiu, gdzie dr Elżbieta Rączy wygłosiła wykład na temat ratowania Żydów przez Polaków podczas II wojny światowej.