Forum Dialogu co roku ogłasza konkurs grantowo-stypendialny, do którego Liderzy i Liderki Dialogu zgłaszają się ze swoimi projektami służącymi upamiętnianiu żydowskiego dziedzictwa w ich miejscowościach oraz upowszechnianiu wiedzy na ten temat. W drodze konkursu wyłonione zostają przedsięwzięcia, na których realizację Forum Dialogu przekazuje dofinansowanie. Ogromnie miło nam podzielić się rezultatami realizacji projektów, które do tej pory udało się w tym roku przeprowadzić mimo niesprzyjających warunków.
Justyna Biernat stypendium przeznaczyła na stworzenie przewodnika po getcie w Tomaszowie Mazowieckim. Dwujęzyczny przewodnik „Czarne sylwetki/Black silhouettes” przybliża topografię i historię getta w Tomaszowie Mazowieckim. Pozwala poznać miejsca najistotniejsze dla funkcjonowania getta oraz dla przedwojennej społeczności żydowskiej Tomaszowa, zawiera mapę wraz z opisami i fotografie, jak również cytaty ze świadectw wówczas spisanych. Uzupełniony został także o fragmenty relacji Ocalałych, archiwalne zdjęcia oraz sylwetki wybranych postaci istotnych dla życia społeczności żydowskiej w tomaszowskim getcie. Premiera przewodnika odbyła się w formie lekcji otwartej online, kierowanej przede wszystkim do nauczycieli, animatorów, muzealników, bibliotekarzy i pasjonatów historii lokalnej. Uczestnicy mieli okazję do poszerzenia wiedzy płynącej z przewodnika po tomaszowskim getcie oraz zgromadzenia narzędzi edukacyjnych. Przewodnik będzie dostępny nieodpłatnie w Centrum Informacji Turystycznej w Tomaszowie Mazowieckim.
Dariusz Popiela otrzymał stypendium na realizację projektu „Ludzie, nie liczby” w Czarnym Dunajcu, czyli kolejną odsłonę inicjatywy imiennego upamiętniania ofiar Zagłady (w poprzednich latach upamiętnienie odbyło się w Grybowie i w Krościenku). Grupa osób zaangażowanych w projekt uporządkowała i ogrodziła cmentarz, odnaleźli też i zabezpieczyli dwa zbiorowe groby oraz przeznaczyli do renowacji macewy znalezione poza terenem cmentarza. Głównym punktem projektu było upamiętnienie 494 ofiar Zagłady, żydowskich mieszkańców Czarnego Dunajca, a także ofiar miejscowego obozu pracy. Tablica z ich nazwiskami stanęła na cmentarzu żydowskim – miejscu, gdzie ich przodkowie byli chowani od drugiej połowy XIX wieku. Odbyła się także uroczystość, podczas której uczestnicy projektu i mieszkańcy spotkali się, aby odczytać imiona i nazwiska ofiar i uczcić ich pamięć. Zgodnie z ideą przyświecającą organizatorom, unaocznienie skali Zagłady przez wypisanie imion, nazwisk i wieku ofiar powoduje, że ludzie stają się bardziej świadomi tragicznej historii i więcej w nich empatii wobec losów zamordowanych. Wokół projektu powstała szeroka koalicja wspierających instytucji i osób prywatnych, Dariuszowi Popieli pomaga między innymi Liderka Dialogu Karolina Panz. Zapraszamy do obejrzenia filmu autorstwa Wojciecha Szumowskiego, prezentującego ten niezwykły projekt.
Anna Brzyska, Liderka Dialogu w Brzesku, postawiła sobie za cel upamiętnienie miejsca pochówku żydowskiej rodziny rozstrzelanej w 1944 roku we wsi Brzeźnica. W lesie na pograniczu Brzeźnicy i Poręby Spytkowskiej, odbyła się ceremonia odsłonięcia pomnika ku ich czci. Umieszczono na nim inskrypcję: „Tu leżą ciała rodziców i dwójki ich dzieci zamordowanych w 1944 roku w czasach Zagłady, dlatego, że byli Żydami. Nie znamy ich imion ani skąd pochodzili. Wiemy, że ukrywali się w pobliżu tego miejsca przez dłuższy czas, aż zostali odnalezieni i podzielili los tylu innych Żydów w straszliwej tragedii nienawiści i okrucieństwa, która naznaczyła tamte czasy. Módlmy się za ich dusze i za to, żeby ta nienawiść nie powróciła”. Uroczystości towarzyszyło upamiętnienie również innych Żydów, którzy zginęli w powiecie brzeskim w podobnych okolicznościach. Zgromadzeni odmówili wspólną modlitwę za zamordowanych, w której uczestniczyli miejscowy ksiądz proboszcz oraz rabin krakowski Eliezer Gurary. „Mam nadzieję, że ten pomnik, pamięć o wydarzeniach sprzed 76 lat staną się ważną częścią lokalnej historii”, napisała po uroczystości Anna Brzyska.
Program grantowo-stypendialny jest finansowany przez Fundację Ledor Wador.
