| 2017 |
Koronowo
Zakład Poprawczy i Schronisko dla Nieletnich
Zakład Poprawczy i Schronisko dla Nieletnich
| 2017 |
Chodząc ulicami kujawsko-pomorskiego Koronowa można poczuć ducha przeszłości. Gotycki zespół pocysterski, zabudowania z XIX wieku i malownicze dorzecze Brdy przenoszą myśli do czasów, w których w mieście mieszkali obok siebie ewangelicy, chrześcijanie i Żydzi. To właśnie po żydowskiej społeczności zachowały się w Koronowie jedne z najpiękniejszych zabytków – synagoga oraz kirkut. Pierwsze ślady koronowskich Żydów pochodzą z końca XVII wieku, zaś szczyt rozwoju społeczności przypadł na połowę wieku XIX – wtedy w mieście funkcjonowała żydowska szkoła, a przedstawiciele gminy żydowskiej wchodzili w skład zarządu miasta. Od początku XX wieku liczebność gminy jednak spadała, w mieście brakowało rabina, aż w 1932 roku gmina w Koronowie została oficjalnie rozwiązana. Budynek synagogi sprzedany został jeszcze przed wojną Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół”, dzięki czemu przetrwał w nienaruszonym stanie do dziś.
Chociaż żadna z uczestniczek warsztatów Szkoły Dialogu z Zakładu Poprawczego i Schroniska dla Nieletnich w Koronowie nie pochodzi z Koronowa lub jego okolic, żydowska przeszłość tej miejscowości była im już znana. Dziewczęta uczące się w Gimnazjum nr 4 i Zasadniczej Szkole Zawodowej nr 2 w Koronowie brały bowiem wielokrotnie udział w akcji „Żonkile”, zaś w roku 2016 przystąpiły do programu „Przywróćmy Pamięć” Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
To między innymi dzięki ich zaangażowaniu koronowski kirkut pozostaje uprzątnięty, a znajdujące się na nim macewy zostały zinwentaryzowane. Dziewczęta sprzątały także wcześniej rewitalizowaną synagogę w Bydgoszczy-Fordonie oraz odwiedziły Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie i obóz zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.
Już na początku warsztatów w marcu 2017 roku widać było zaangażowanie uczestniczek i ich ponadprzeciętną wiedzę w dziedzinie historii i kultury Żydów. Z racji na ograniczenia związane z funkcjonowaniem Zakładu jego wychowanki nie mogły w pełni swobodnie pracować w przestrzeni miasta nad projektem wycieczki śladami lokalnej społeczności żydowskiej. Mimo to, dziewczyny swoją determinacją i kreatywnością pokazały, że nie ma problemów bez rozwiązania. Zdecydowały się uwiecznić całą wycieczkę na filmie, aby móc się nią dzielić z podopiecznymi Zakładu oraz uczniami innych koronowskich placówek. Ponadto, uczennice przygotowały dla pozostałych wychowanek Zakładu warsztaty gastronomiczne, na których pieczono hamantasze, co stanowiło okazję do opowieści o żydowskich świętach. Zorganizowały również warsztaty krawieckie, których uczestniczki szyły kipy i słuchały o tradycji noszenia jarmułki.
Zarejestrowana wycieczka prowadziła przez miejsca związane z koronowskimi Żydami – szkoły, odnowioną synagogę, Kozi Rynek, więzienie przyklasztorne oraz kirkut. Często, z powodu braku źródeł archiwalnych, uczestniczki nie były w stanie wskazać konkretnego budynku na danej ulicy, jednak zaradnie sobie z tym problemem poradziły. Na przykład, dzięki odnalezionej mapie miasta z 1744 roku uczennice mogły zlokalizować ulicę Łazienną, której nazwa potwierdziła ich wcześniejsze ustalenia dotyczące koronowskiej mykwy. Na żydowskim cmentarzu, znanym im dobrze z poprzednich projektów, dziewczyny z łatwością i dużą wiedzą opowiedziały o symbolice macew i charakterystyce koronowskich nagrobków. Film z wycieczki miał swoją premierę w Gimnazjum nr 1 w Koronowie. Poza projekcją uczestniczki Szkoły Dialogu przeprowadziły także warsztaty, na których opowiadały uczniom Gimnazjum o alfabecie hebrajskim, Talmudzie, jadzie oraz innych przedmiotach rytualnych i ich rolach w religii żydowskiej. W planach są kolejne wyjścia do koronowskich szkół.
Uczestniczki warsztatów podkreślały jak bardzo zainteresowała je tematyka żydowska. Szkoła Dialogu była jednak dla nich nie tylko okazją do poszerzenia swojej wiedzy. Dziewczyny mówiły o przełamywaniu barier związanych z publicznym przemawianiem, możliwości przekazania swojej pracy mieszkańcom Koronowa i poczuciu przynależności do lokalnej społeczności. Zaangażowanie koronowskich uczennic pozostanie na długo w pamięci trenerek Forum. Jedna z uczestniczek podzieliła się w swoim liście na zakończenie warsztatów następującą myślą: „Pamiętajcie, to co było kiedyś już się nie zmieni, ale my możemy zmienić teraźniejszość, a zależy to tylko od nas.”
Po paru godzinach spędzonych na warsztatach bardzo dużo dowiedziałam się o Żydach. Ruszyło mnie to bardzo, w niektórych momentach zakręciła mi się łza w oku. Warto poznać inną kulturę (…) Chcę podziękować ludziom, którzy tym się zajmują, bo naprawdę warto pokazać coś nowemu pokoleniu.
Uczestnik warsztatów
Tak siedziałam i słuchałam i zdałam sobie sprawę, że ja tak naprawdę wiele nie wiedziałam o Żydach, nie miałam o nich pojęcia. Ale po warsztatach dużo już wiem i mogę powiedzieć na ich temat jeśli ktoś mnie zapyta. Albo jak będzie mówił coś co tak naprawdę nie jest prawdą ja wtedy będę mogła się wypowiedzieć na ten temat i będę mogła udowodnić, że to tak naprawdę nie jest tak.
Uczestniczka warsztatów
Dowiedziałam się jak mogę dbać o pamięć osób poległych w mojej ojczyźnie, że istnieją różnorodne organizacje, które mogą mi w tym pomóc, można organizować wycieczki śladami Żydów czy sprzątnąć kirkut. Niby małe rzeczy, a jednak wiele znaczą. I dla nas, i dla Żydów. Chciałabym, aby Polacy poznali oraz zaangażowali się bardziej w historię pozostawioną w Polsce. Tak, aby to nie zginęło, ale również abyśmy wspólnie zmienili poglądy Żydów na nasz kraj. Chciałabym, aby wyjazdy jakie organizowane są do nas pokazywały nie tylko straszliwe obozy, ale młodzież, która jest i pamięta o przodkach naszych „sąsiadów ze świata”.
Uczestniczka warsztatów
Szkoła:
Zakład Poprawczy i Schronisko dla Nieletnich
Uczniowie:
grupa uczennic z różnych klas
Nauczyciel:
Iwona Łukasiewicz
Trenerki:
Beata Godlewska, Jolanta Goździk
Więcej informacji o Koronowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
