• Szkoła Dialogu

    Przekraczamy granice pamięci

Początek osadnictwa Żydów na terenie Biłgoraja przypada prawdopodobnie na XVI wiek. Miasto ma za sobą bogatą przeszłość żydowską, choć do obecnych czasów zachowało się niewiele oryginalnych śladów bytności dawnej społeczności. Na terenie miasta Żydzi mieli dawniej własne obiekty, takie jak synagoga, trzy kirkuty, łaźnie, mykwy, domy modlitwy, szkoły, dwór cadyka Mordechaja Rokeascha czy drukarnię ksiąg hebrajskich. W chwili wybuchu II wojny światowej żydowska społeczność Biłgoraja liczyła przeszło 5000 mieszkańców, co stanowiło nieco ponad 60 procent ludności miasta. Około 1000 Żydów opuściło Biłgoraj wraz z armią radziecką we wrześniu 1939 r. Pozostali w większości zginęli w Holokauście. W 1939 r. na terenie miasta powstało getto, które ostatecznie zlikwidowano w listopadzie 1942 r. Żydzi biłgorajscy trafili do niedalekiego obozu zagłady w Bełżcu, gdzie zostali zamordowani. Jedyną pamiątką po biłgorajskiej gminie żydowskiej jest kirkut, zdewastowany doszczętnie w czasie okupacji i przez długi czas zupełnie zapomniany. Renowacja 50 zachowanych macew miała miejsce w 1986 roku. Na kirkucie wystawiono pomnik pamięci Żydów z Biłgoraja i okolic, zamordowanych tu przez Niemców. Warto wspomnieć, że przez kilka lat w Biłgoraju wychowywał się Izaak Baszewis Singer, późniejszy laureat nagrody Nobla w dziedzinie literatury.

Uczniowie i uczennice Szkoły Podstawowej nr 5 im. Księdza Jana Twardowskiego w Biłgoraju z zainteresowaniem zagłębiają się w historię lokalnych Żydów, aby następnie przekuć swoją wiedzę w udany projekt. Pomagają im trenerzy Szkoły Dialogu – Agnieszka Zawiślak i Marcin Krotla oraz pełna pasji, zaangażowania i wiedzy o historii regionu nauczycielka – pani Alina. Grupa jest bardzo aktywna i – choć składa się z osób z różnych klas, siódmej i ósmej – potrafi ze sobą świetnie współpracować. Uczniowie i uczennice są otwarci, entuzjastyczni, ciekawi nowych wiadomości, z empatią i refleksją dzielą się swoimi wrażeniami. Mają wiele pomysłów na działania, które chcieliby wcielić do projektu, takich jak recytacja wierszy, gra na instrumencie czy gra miejska.

Projekt Szkoła Dialogu jest realizowany z dotacji Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego z Funduszy EOG.