Chmielnik
Gimnazjum im. gen. Kazimierza Tańskiego
Gimnazjum im. gen. Kazimierza Tańskiego
„Pamiętać, znaczy być”. Tak brzmi tytuł filmu przygotowanego przez gimnazjalistów z Chmielnika w ramach Szkoły Dialogu. Podczas zajęć z trenerami Forum Dialogu – Karoliną Kochanowską i Adamem Gąseckim, uczniowie uświadomili sobie, że 80% przedwojennej społeczności ich miasta stanowili Żydzi, którzy mieszkali w Chmielniku od wieków. Pierwsi pojawili się tu już w XVI wieku. W 1634 roku wybudowali pierwszą synagogę i założyli cmentarz. Przełom XVIII i XIX wieku w mieście to czas rozwoju chasydyzmu. W pierwszej połowie XX wieku Żydzi stanowili ok. 80% mieszkańców Chmielnika. W 1941 roku Niemcy utworzyli w miasteczku getto. Część chmielnickich Żydów została zesłana potem do obozu pracy w Skarżysku Kamiennej, a większość wymordowano w Treblince.
Spośród przedwojennych chmielnickich Żydów wojnę przeżyło około 500 osób, nikt z nich w mieście nie pozostał. Wojna przyniosła zniszczenie dużej części zabudowy Chmielnika, w tym obu cmentarzy żydowskich.
Jak więc pamiętać? Grupa chmielnickich gimnazjalistów, choć młoda wiekiem, wykazała się ogromną dojrzałością i zaangażowaniem w projekt mający na celu przywrócenie pamięci o chmielnickich Żydach. Uczniowie spotkali się z p. Edytą Sokołowską, przewodniczką Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego „Świętokrzyski Sztetl”, który otworzono w 2013 roku w budynku dawnej synagogi. Gimnazjaliści wyraźnie poczuli chęć podzielenia się żydowską historią Chmielnika z jego mieszkańcami. Efektem ich pracy była wycieczka śladami chmielnickich Żydów.
Podczas spaceru uczniowie i uczennice prowadzili słuchaczy po „trasie pamięci”, na której znalazła się zamieniona w „Świętokrzyski Sztetl” dawna synagoga, tzw. Dom Cienia na starym żydowskim cmentarzu, i tablica pamiątkowa przedstawiająca symboliczne „Drzewo Pamięci”.
Wycieczka dotarła również na chmielnicki rynek, gdzie znajdują się urocze kamieniczki pamiętające czasy przedwojenne, na teren dawnego żydowskiego getta, cmentarz żydowski przy ul. Mruczej oraz pod tzw. Gęsią Studnię. Przed wojną, a także i później, Chmielnik słynął bowiem z potrawy pod nazwą „chmielnicka gęś”. Mięso gęsi było jedną z ulubionych potraw chmielnickich Żydów, a tutejsze żydowskie tuczarnie znane były przed wojną nie tylko w Polsce, lecz także na innych europejskich rynkach.
Na zakończenie wycieczki dyrektor Chmielnickiego Centrum Kultury zachęcała uczniów, by korzystając ze swojej wiedzy i przygotowania, dalej organizowali podobne spacery, szerząc wśród mieszkańców Chmielnika wiedzę o przeszłości miasta.
Owocem pracy uczniów jest także film dokumentalny o p. Mejerze Małym, jednym z żydowskich mieszkańców dawnego Chmielnika, obecnie żyjącym w Izraelu. Gimnazjaliści przeprowadzili wywiady ze starszymi mieszkańcami miasta, a także drogą internetową z p. Mejerem Małym, by następnie uporządkować dotychczasową wiedzę o trudnych i pięknych momentach przedwojennego Chmielnika.
Jednym z głównych zadań programu Szkoła Dialogu było zrozumienie, że wszyscy jesteśmy równi, niezależnie od kultury, pochodzenia czy wiary. Odgoniłem także od siebie stereotypy dotyczące Żydów i tego, jakimi są ludźmi. Teraz z chęcią poznałabym jakiegoś Żyda i porozmawiała z nim na tematy dotyczące jego pochodzenia i tego, jak odbiera go otoczenie.
Uczestniczka warsztatów
Szkoła:
Gimnazjum im. gen. Kazimierza Tańskiego
Uczniowie:
klasa I i II
Nauczycielki:
Barbara Rogala-Kupczewska, Anna Waga
Ekspertka:
Edyta Sokołowska
Trenerzy:
Adam Gąsecki, Karolina Kochanowska
Więcej informacji o Chmielniku znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
