| 2016 |
Grybów
Gimnazjum im. ks. Stanisława Konarskiego
Gimnazjum im. ks. Stanisława Konarskiego
| 2016 |
Warsztaty prowadzone przez trenerki Forum Dialogu były dla gimnazjalistów z Grybowa okazją do pogłębienia wiedzy o historii i kulturze Żydów. Uczniowie odkrywali nieznaną im żydowską historię swojej miejscowości.
Grybów jest położony w województwie małopolskim i liczy ponad 6 tysięcy mieszkańców. Został założony w 1340 roku przez Kazimierza III Wielkiego. Informacje na temat Żydów grybowskich sięgają połowy XVIII wieku – w gminie i jej okolicach miało wtedy mieszkać 41 żydowskich rodzin. W drugiej połowie XIX wieku funkcjonowały dwie synagogi, cmentarz, cheder i mykwa. Żydzi stanowili w tym czasie prawie 22% mieszkańców. W początkach XX wieku zasiadali w Radzie Miasta. Wielu pracowało także we władzach kahału.
Rabinami byli przedstawiciele chasydzkiego rodu Halberstamów. Grybowscy Żydzi trudnili się głównie handlem i rzemiosłem. Mieszkali w większości wokół rynku, byli także właścicielami kilku kamienic. W mieście działały dwa chedery, a w 1912 roku otwarto Talmud-Torę. 7 września 1939 roku na teren Grybowa weszły niemieckie wojska. Żydzi z okolicznych terenów zostali przesiedleni do miasta. W 1940 roku przesiedlono ludność z Łodzi i okolic, a następnie z okolicznych uzdrowisk. Pod koniec 1941 roku Niemcy utworzyli getto i Judenrat. Getto zlikwidowano 20 sierpnia 1942 roku. Część Żydów rozstrzelano w Białej Niżnej, a resztę wysłano do Nowego Sącza i komór gazowych w Bełżcu. W 1943 roku na terenie kirkutu rozstrzelano około 150 Żydów przywiezionych z Nowego Sącza.
Podczas spotkań z trenerkami uczniowie byli bardzo zainteresowani ćwiczeniami na temat wybranych żydowskich świąt. Próbowali macy i daktyli, oglądali chanukiję i zastanawiali się, do czego może służyć drejdel. Z dużym zaangażowaniem ćwiczyli pracę w grupie, budując „wieżę różnorodności”. Toczyły się też dyskusje dotyczące wojny i potrzeby upamiętniania. Nowe były dla nich również wiadomości dotyczące różnorodności współczesnego życia żydowskiego. Uczniowie mieli świadomość, że w ich mieście znajduje się synagoga i kirkut, ale w czasie przygotowywania wycieczki próbnej dotarli do wielu nieznanych im wiadomości.
Na trzecim warsztacie poszli na spacer i podzielili się z trenerami swoją wiedzą. Opowiedzieli o najważniejszych miejscach związanych z żydowską historią ich miasta. Dużo miejsca poświęcili roli pamięci i historii. „Chcielibyśmy, aby w naszym regionie nie zapomniano o Żydach. Myślimy, że warto mówić o tym, co się wtedy działo, i mamy nadzieję, że ta pamięć nie zginie. Chcielibyśmy również, aby odnowiono synagogę, ponieważ wiemy, jak ważne jest to miejsce dla Żydów” – podsumował warsztaty jeden z uczestników projektu.
Szkoła:
Gimnazjum im. ks. Stanisława Konarskiego
Uczniowie:
klub filmowy „Wariograf”
Nauczycielka:
Aneta Święs
Trenerki:
Jolanta Goździk, Antonina Stasiuk
Więcej informacji o Grybowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
