Łowicz
II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika
II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika
Łowicz słynął z dorocznych jarmarków. Na te kilkutygodniowe imprezy przyjeżdżało wielu żydowskich kupców. Na czas pobytu w mieście wynajmowali pomieszczenie lub nawet całą kamienicę, by służyła im jako miejsce modlitwy. Żydzi bywali w Łowiczu od XVI w., jednak dopiero pod koniec XVIII w. otrzymali zgodę na osiedlanie się. Mieszali w żydowskiej części miasta – w granicach ulic Bielawskiej, Podrzecznej, Wałowej, Długiej i Piotrkowskiej oraz w centrum Łowicza, głównie na ul. Zduńskiej. Jak w innych sztetlach, zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem, a najwięcej było wśród nich krawców, piekarzy i złotników. Na początku XX w. stali się pionierami przemysłu – powstały wtedy w Łowiczu młyny parowe, zakłady przetwórstwa spożywczego, produkcji maszyn rolniczych i nawozów sztucznych. Prężnie działała oświata żydowska. Pierwszą księgarnię w mieście otworzył w 1864 r. Szyja Kronenberg. W mieście działało trzynaście chederów, organizowano odczyty, kursy, powstawały biblioteki. Od lat dwudziestych XX w. w Łowiczu wychodził tygodnik żydowski „Mazowszer Wochenblat”. Tuż przed wybuchem II wojny światowej mieszkało tu około 4500 Żydów, stanowili 25 proc. ogółu mieszkańców.
Getto utworzono na jesieni 1940 r. Zamieszkałych w Łowiczu Żydów wywieziono do getta w Warszawie w 1941 r., ostatnich – jesienią 1942 r.
Tego wszystkiego miały dowiedzieć się licealistki z Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Łowiczu podczas warsztatów Szkoły Dialogu. Nie przez słuchanie wykładu, lecz rysując mapę przedwojennego miasta, oglądając stare zdjęcia, przygotowując wycieczkę po żydowskim Łowiczu. Gdy 25 września trenerki Forum Dialogu rozpoczęły zajęcia, okazało się, że po trzech tygodniach w nowej szkole uczniowie nie znają jeszcze dobrze swoich imion. Warsztaty mają w sobie jednak duży potencjał integracyjny i mimo początkowego zawstydzenia przed trenerkami oraz przed sobą nawzajem uczennice wzięły aktywny udział w zajęciach. Niektóre z nich były tak zainteresowane tematyką żydowską, że już na pierwsze spotkanie przyniosły ciekawe materiały, ksero zdjęć i dokumentów z żydowskiego okresu Łowicza.
Na kolejnych warsztatach w październiku, ku zaskoczeniu trenerek, okazało się, że dziewczyny są ze sobą już bardzo zżyte. Zadziałał integracyjny wymiar warsztatów, zaowocowała wspólna praca przy przygotowaniu wycieczki. Między kolejnymi warsztatami licealistki szukały informacji o żydowskiej historii Łowicza nie tylko w internecie czy bibliotece, lecz także pytały rodziców, dziadków i sąsiadów o „tamte czasy”.
Na trzecim warsztacie podczas spaceru śladami żydowskich mieszkańców Łowicza uczennice opowiadały o różnych miejscach miasta związanych z historią i kulturą Żydów: o drewnianej synagodze przy ul. Zduńskiej i późniejszej, już murowanej, w tym samym miejscu.
O szkole żydowskiej przy ul. Browarnej, o domu z zachowanym śladem po mezuzie na tej samej ulicy i o cmentarzu na ul. Łęczyckiej. O swoim mieście wiedzą teraz bardzo dużo i cieszą się, że na wycieczkę mogą zabrać rodziców, dziadków czy znajomych. Mogą być przewodniczkami, znawczyniami żydowskiej historii miasta, inicjatorkami lokalnej zmiany, liderkami. Szkoła Dialogu uświadomiła im, jak wiele są w stanie wspólnie zdziałać i jak zaskakujące rezultaty mogą przynieść uświadomione talenty w połączeniu z wiedzą oraz umiejętnościami.
Szkoła:
II Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika
Uczniowie:
I i III klasa
Nauczycielka:
Agnieszka Pawłowska
Ekspert:
Jakub Petelewicz
Trenerki:
Jagoda Jabłońska, Milena Łuszczyk
Więcej informacji o Łowiczu znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Projekt zrealizowany dzięki wsparciu The Rothschild Foundation Europe.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
