| 2012 |
Pilzno
Rzemieślnicza Zasadnicza Szkoła Zawodowa
Rzemieślnicza Zasadnicza Szkoła Zawodowa
| 2012 |
Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2012
„Z odnalezionych rysunków wynika, że Mechel Zweig był uczniem klasy 4 b, czyli że w roku 1938 miał on 11 lat. Mechel uczęszczał na wszystkie lekcje, które organizowano w szkole, nie uczęszczał jedynie na religię. Z odnalezionych przez nas informacji wynika, że Mechel był naprawdę dobrym uczniem i na tle polskich dzieci wypadał on naprawdę dobrze. Zapewne gdyby nie wybuch wojny, ojciec posłałby go do jesziwy, czyli do średniej szkoły żydowskiej, która znajdowała się w Tarnowie oraz Dębicy” – opowiadają, stojąc pod budynkiem przedwojennej szkoły, uczniowie przewodnicy.
Postanowili jako temat projektu uczniowskiego przygotować wycieczkę po mieście, nadając jej oryginalny kształt, który może streścić hasło „Śladami Mechela Zweiga”, czyli żydowskiego chłopca, którego rysunki odnalazły się po 70 latach na strychu jednego z domów. To unikatowe znalezisko poddało pomysł wpisania przebiegu wycieczki w symboliczny dzień życia Mechela – jednego z wielu żydowskich mieszkańców Pilzna, o których niewiele osób wspomina.
Ludność żydowska pojawiła się w Pilźnie w połowie XVI wieku i około 1880 roku stanowili mniej więcej 26% wszystkich mieszkańców. W mieście funkcjonował kahał, któremu podlegały dwie synagogi, mykwa, cheder, kirkut oraz kilka chasydzkich domów modlitwy – największą grupę stanowili chasydzi związani z cadykiem z Bobowej – Szlomo Halberstamem.
Żydzi trudnili się głównie handlem oraz rzemiosłem. Działali również w wielu organizacjach społeczno-politycznych. W 1939 roku Pilzno zamieszkiwało 788 mieszkańców pochodzenia żydowskiego. W tym też roku naziści doszczętnie zniszczyli synagogę, mykwę oraz cheder. Getto zostało utworzone w czerwcu 1942 roku, a już w sierpniu tego roku rozpoczęła się jego likwidacja. Większość pilźnieńskich Żydów zginęła w obozach w Bełżcu i Oświęcimiu. Najlepiej zachowanym śladem po lokalnej społeczności żydowskiej jest kirkut, odrestaurowany za sprawą Josefa Singera, ostatniego żyjącego mieszkańca Pilzna żydowskiego pochodzenia, który odwiedzał miasto. Nie wiadomo jednak, co się stało z rodziną Zweig i Mechelem. Gdy tworzył rysunki, miał 11 lat, czyli niewiele mniej niż współcześni gimnazjaliści, których grupa była adresatem wycieczki.
Sama wycieczka objęła spacer po kilku miejscach związanych z historią Żydów: miejsce po synagodze, rynek i uliczki z kamienicami zamieszkanymi przez Żydów i ich sklepami, cmentarz, teren getta.W międzyczasie uczniowie odkryli, że na jednym z budynków spod odrapanej farby prześwituje napis „sklep koszerny Zachariasz S…ˮ! (prawdopodobnie: Siaja). Pokazywano również przedwojenne fotografie domów, dzięki czemu można było porównać wygląd sprzed kilkudziesięciu i stu lat z wyglądem dzisiejszym.
Dla rozluźnienia, ale i wzbudzenia zainteresowania oprowadzający zadawali oprowadzanym pytania w formie quizu. Jednym z punktów na trasie był budynek dawnej cukierni Bauma: „Największy ruch w cukierni panował w okresie święta Chanuka, Mechel bardzo cieszył się na to święto, podobnie jego rówieśnicy” – w tym miejscu zwiedzający poznali historię wojny machabejskiej, cudu związanego z oliwą do rozpalania menory w Świątyni oraz liczne zwyczaje z obchodzonym na tę cześć świętem Chanuka. Następnie częstowano uczestników potrawami nawiązującymi do świętowania Chanuki: „rugelach”, faworkami, knyszami z kaszą gryczana i grzybami, pączkami oraz Chanuka geld – czekoladowymi monetami.
Drugą część wydarzenia stanowiła wystawa rysunków Mechela w domu kultury. Jak dowiedzieliśmy się z filmu nagranego przez uczniów z wycieczki i z otwarcia wystawy rysunków znalezionych przez panią Jolantę: „Obrazki namalowane są kredkami, farbkami lub ołówkiem. Są na nich rośliny, zwierzęta, zaślubiny Polski z morzem, barany z biało-czerwoną flagą, górka, na której zjeżdżają dzieci, a nawet pisanki w koszyku i choinka. Wszystkie rysunki są opisane imieniem i nazwiskiem, klasą pobytu ucznia, datą i miejscowością.
Z tej informacji dowiadujemy się, że rysunki powstały od 1938 do 1939 roku, a Mechel był w klasie czwartej. Każdy obrazek ma ramkę, która potwierdza, czy obrazek powstał z wyobraźni, z ilustracji czy z pokazu. Z czasem pojawił się tytuł obrazka. Ciekawe jest pytanie, skąd u chłopca żydowskiego pojawiały się motywy katolickie – dzieci żydowskie nie uczęszczały na lekcje religii. Niestety nieznane są losy Mechela ani jego rodziny. Nie zna ich również pani Jolanta, która pragnęłaby oddać kolekcję rysunków krewnym Mechela.”
Uczniowie przygotowali też film i prezentację, pokazującą ich działania w trakcie realizacji projektu, między innymi warsztaty z trenerami Forum Dialogu, fragmenty nagrań wywiadów. Dyrektorka pomogła również w kontaktach ze starszymi mieszkańcami Pilzna (uczniowie nagrali z nimi wywiady) oraz sfinansowała ze szkolnych pieniędzy koszt druku i oprawy kopii obrazków Mechela, zdjęć dawnego Pilzna. Szkoła zorganizowała również spotkanie z historykiem z IPN. Niestety, z braku miejsca wystawa prac Mechela potrwała dość krótko, ale wydruki rysunków są, zatem przy odrobinie chęci można do pomysłu wracać.
Zorganizowaliśmy także wspólnie wycieczkę po Pilźnie, na której przedstawiliśmy miejsca pamięci o Żydach: getto, bożnicę, cheder, kirkut i zlokalizowaliśmy kilka sklepów, które należały do Żydów. Zostałem wybrany do oprowadzania tej wycieczki (…) myślę, że sprawdzę się w roli przewodnika.
Mateusz, uczestnik warsztatów
Szkoła:
Rzemieślnicza Zasadnicza Szkoła Zawodowa
Wyróżnienie
Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2012
Uczniowie:
klasy I-II
Nauczycielka:
Małgorzata Szatkowska
Ekspert:
Arkadiusz Więch
Trenerzy:
Adam Gąsecki, Anna Geller
Więcej informacji o Pilźnie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Program Szkoła Dialogu w Pilźnie został zrealizowany dzięki wsparciu CAROL PATRICII WILLIAMS i KENNETHA TURANA.
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
