Sobków
Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II
Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II
Dzięki warsztatom Szkoły Dialogu uczniowie z Sobkowa mogli stać się nauczycielami i przewodnikami, dzieląc się swoją wiedzą. W ramach projektu konkursowego przygotowali wycieczkę, na którą zaprosili kolegów z VI klasy szkoły podstawowej oraz III klasy gimnazjum. Zabrali ich do miejsc związanych z obecnością Żydów w Sobkowie: na zamek rycerski, do dawnych żydowskich domów w okolicach rynku, na miejsce po synagodze oraz na kirkut.
Żydzi w Sobkowie osiedlali się od XVII w. W 1765 r. z pewnością istniała tu już gmina żydowska i wkrótce powstała synagoga. W drugiej połowie XIX w. rozwój kolei przyspieszył napływ ludności żydowskiej do regionu. W największym stopniu do pobliskiego Jędrzejowa, jednak liczba Żydów w Sobkowie również wzrastała.
Już w tamtym czasie sobkowska społeczność żydowska miała własny kirkut, mykwę, cheder, rzeźnię, dom rabina. Żydzi stanowili przeszło połowę mieszkańców miasta. Zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem, w tym krawiectwem i szewstwem. W pierwszej połowie XIX w. działała tu szkoła elementarna, w której uczyli się uczniowie żydowscy i chrześcijańscy. I wojna światowa przyniosła ogólny spadek zaludnienia. W czasie II wojny światowej w 1940 r. 800 Żydów z Sobkowa (w tym przesiedlonych tam Żydów z innych miejscowości) zostało umieszczonych w getcie w Jędrzejowie. Do sierpnia 1942 r. wszyscy zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince.
Wojny nie przetrwała drewniana bożnica, zachował się natomiast obszar kirkutu przy ul. Krzywej. Choć wiele macew jest zniszczonych, kilkadziesiąt znajduje się prawdopodobnie we właściwym miejscu. Zachowały się również fundamenty ohelu. Na terenie cmentarza umieszczona jest też tablica pamiątkowa.
Udział w projekcie Szkoła Dialogu był dla gimnazjalistów z Sobkowa nie tylko możliwością przyjrzenia się dziedzictwu żydowskiemu, ale i ogólniej historii miasta. Nowością była przede wszystkim lokalna perspektywa patrzenia na historię – jako na historię sąsiadów, ich dziadków, pradziadków. Uczestnikom warsztatów udało się przeprowadzić kilka wywiadów ze starszymi mieszkańcami Sobkowa.
Wspominali oni żydowski sklep nieopodal kościoła, w którym kobiety chętnie kupowały ubrania, świętowanie szabatu, pokojowe współżycie żydów i chrześcijan. Zapis tych krótkich rozmów uczniowie umieścili w prezentacji multimedialnej. Projekt zmienił gimnazjalistów, pokazał im, że ślady przeszłości są wokół nas, nauczył też współpracy, organizacji i planowania. O pozytywnych efektach udziału w programie wypowiadają się również sami uczniowie: „Te spotkania wzbogaciły moją wiedzę, a także dały mi do myślenia, Te spotkania mnie wiele nauczyły, zmobilizowały mnie do szukania historii Sobkowa. A przecież historia mojej miejscowości zaczyna się od historii Żydów.”
Szkoła:
Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II
Uczniowie:
II i III klasy
Nauczyciel:
Stanisław Osowski
Ekspertka:
Agnieszka Dziarmaga
Trenerzy:
Adam Gąsecki, Barbara Sieradz
Więcej informacji o Sobkowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
