| 2014 |
Nasielsk
Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Iwaszkiewicza
Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Iwaszkiewicza
| 2014 |
Na framudze w piwnicy szkoły widnieje ślad po mezuzie. Dawniej mieszkał tu rabin, działała szkoła żydowska. Na fundamentach budynku wybudowano obecną szkołę. Dziś jej uczniowie realizują program Szkoły Dialogu, który pozwoli im odkryć żydowską przeszłość miasta. Mimo iż w Nasielsku nie zachowały się prawie żadne materialne ślady po mieszkańcach pochodzenia żydowskiego, to jednak było to miasto wielokulturowe. Ludność żydowska osiedlała się w Nasielsku od XVII w. Wielu Żydów dzierżawiło karczmy i gorzelnie, liczni trudnili się handlem. W mieście działało 10 chederów, istniały żydowskie stowarzyszenia kulturalne i biblioteki. Przy dzisiejszej ul. Starzyńskiego stała drewniana barokowa synagoga, potem zastąpiona murowaną bożnicą, ostatecznie zniszczona w trakcie hitlerowskiej okupacji. Żydowski cmentarz również uległ całkowitemu zniszczeniu, zachował się jedynie fragment jednej macewy. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Nasielsk zamieszkiwało około 3,5 tys. Żydów, co stanowiło połowę mieszkańców miasta. Wojnę przeżyło prawdopodobnie około setki nasielskich Żydów.
Jednym z nich jest mieszkający obecnie w Stanach Zjednoczonych Maurice Chandler, urodzony jako Moszek Tuchendler. Latem 1938 r., kiedy Maurice miał 14 lat, Nasielsk odwiedził David Kurtz, który w latach dziewięćdziesiątych XIX w. wyemigrował z Nasielska do Stanów Zjednoczonych. Na wakacje w Europie zabrał ze sobą nowo nabytą kamerę. Dzięki niej uwieczniony został przedwojenny Nasielsk z uśmiechniętą twarzą Moszka Tuchendlera. Ponad 70 lat po nakręceniu filmu wnuk Davida Kurtza odnalazł w domu swoich rodziców na Florydzie film z 1938 r. Po odrestaurowaniu go w Muzeum Holocaustu opublikował go w internecie, a rok później wnuczka Maurice’a w uśmiechniętym czternastolatku w kadrze kamery rozpoznała swojego dziadka. Glenn spotkał się z Mauricem, który opowiedział mu o mieszkańcach przedwojennego Nasielska. To sprawiło, że Nasielsk stał się miastem żydowskiego życia, nie tylko śmierci…
Przedwojenny Nasielsk chcieli przywrócić do życia także uczniowie z nasielskiego Liceum Ogólnokształcącego, realizujący warsztaty Szkoły Dialogu. Dzięki pomocy trenerek, Agaty Jujeczki i Beaty Godlewskiej, zorganizowali w szkole wideokonferencję z 90-letnim Maurice’em Chandlerem. Opowiedział on uczniom o dawnych zwyczajach żydowskiej młodzieży, o tym, jak dla zabawy odcinał guziki z okryć pozostawionych w synagodze, by później licytować się na nie z kolegami; podczas rozmowy wyrecytował słowa polskiego hymnu i przekazał uczniom przesłanie o wspólnej przeszłości i przyszłości.
Bardzo owocne okazało się dla uczniów także spotkanie z p. Zbigniewem Suwińskim, byłym dyrektorem szkoły i historykiem. Archiwalne zdjęcia nasielskich Żydów i przedwojennego miasta oraz oryginalne dokumenty, które pokazał uczniom, bardzo podziałały na ich wyobraźnię.
W ramach projektu podsumowującego warsztaty uczniowie przygotowali wycieczkę „Śladami Żydów w Nasielsku”, a także zorganizowali pokaz filmu Glenna Kurtza.
Podczas trzech minut filmu widzowie mogli zobaczyć beztroskich mieszkańców Nasielska na rok przed wybuchem wojny: tłum na schodach synagogi, dziewczynkę ze wstążką we włosach, podekscytowane wizytą Amerykanów dzieci. Projekcji towarzyszyła przygotowana przez uczniów wystawa zdjęć prezentująca sylwetki znanych Żydów. Licealiści samodzielnie zaprojektowali i przygotowali również plakaty i zaproszenia na wycieczkę, którą przeprowadzili zresztą aż dwa razy – dla młodszych i starszych uczestników. Samodzielną inicjatywą uczniów był także poczęstunek składający się bajgli i chałki. Swoje doświadczenia i przedsięwzięcia dokumentowali na stworzonym przez siebie profilu na Facebooku, a przeprowadzona wycieczka została udokumentowana w postaci filmu wideo. „Dziękuję, że mogłam docenić moje miasto i jego historię, potrzebowałam tego, tylko nie byłam tego świadoma” – te słowa jednej z uczennic pięknie podsumowują działania nasielskich licealistów.
Szkoła:
Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Iwaszkiewicza
Uczniowie:
klasa I
Nauczycielka:
Danuta Białorucka
Ekspert:
Zbigniew Suwiński
Trenerzy:
Beata Godlewska, Agata Jujeczka
Więcej informacji o Nasielsku znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
