| 2016 |
Brzeziny
Gimnazjum im. Władysława Stanisława Reymonta
Gimnazjum im. Władysława Stanisława Reymonta
| 2016 |
Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2016
Brzeziny znajdują się w województwie łódzkim i mają około 12 tysięcy mieszkańców. Położone w dolinie rzeki Mrożycy, przed wojną słynęły z sukiennictwa i produkcji tkanin. Początki obecności Żydów w Brzezinach datuje się na pierwszą połowę XVI wieku. Pod koniec XVII wieku Żydzi stanowili około 24% mieszkańców, na przełomie wieku XIX i XX ponad 50%. Dzięki Żydom, którzy przybyli z Rosji, pod koniec wieku XIX w Brzezinach zaczęło się rozwijać krawiectwo chałupnicze. Miasto stało się jednym z największych ośrodków krawieckich we wschodniej części Europy. Zamieszkujący Brzeziny Żydzi prowadzili także sklepy, handlowali bydłem, sprzedawali odzież na okolicznych jarmarkach. We wrześniu 1939 roku Niemcy zajęli miasto, skonfiskowali majątki ludności żydowskiej, spalili synagogę. W lutym 1940 roku utworzyli getto. Około 2 tysiące osób zostało wysłanych do obozu w Chełmnie nad Nerem, pozostali trafili do Łodzi. Do dzisiaj zachowało się niewiele miejsc związanych z żydowską historią – kamienice, cmentarz, tablice pamiątkowe.
We wrześniu i październiku do brzezińskiego gimnazjum przyjechali trenerzy Forum Dialogu Ewelina Bartosik i Adam Gąsecki. Spotkania te były dla większości uczniów pierwszą okazją do porozmawiania o historii i kulturze Żydów. Stopniowo gimnazjaliści wykazywali coraz większe zainteresowanie dziedzictwem żydowskim swojej miejscowości. „Poznałam bliżej tak mi odległą kulturę, która jeszcze kilka tygodni temu była mi zupełnie obojętna. Nigdy nie przypuszczałam, że inna religia może mnie tak zaciekawić” – wspominała uczestniczka warsztatów. Dzięki tym spotkaniom uczniowie zdobywali świadomość żydowskiej historii swojego miasta i jej znaczenia. Nie kryli zażenowania stanem kamienic, mało widocznymi tablicami informacyjnymi czy zaśmieconym cmentarzem. Postanowili działać – zaopiekowali się cmentarzem. 16 listopada przez dwie i pół godziny zbierali i wynosili stamtąd śmieci. Zadeklarowali, że taką akcję będą organizować co roku.
Niestrudzenie szukali także źródeł inspiracji i informacji we wspomnieniach mieszkańców. We wrześniu odwiedzili Muzeum Regionalne, w którym znajduje się między innymi kolekcja judaików. Spotkali się tam z francuską artystką Sylvie Kaptur-Gintz. Słuchali opowieści o jej babci – brzezińskiej szwaczce Chumie Albert. Nie zabrakło także informacji o tradycjach żydowskich w jej rodzinie. Opowiadali o historii brzezińskich Żydów, ich kulturze i zwyczajach. Nawiązali również kontakt z Ester i Sarą Minash, mieszkającymi w Izraelu. Pani Ester opowiadała o Brzezinach, jakie pamięta z lat młodości, mieszkała tam do 1942 roku. Młodzież przygotowała dla swoich rozmówczyń niespodziankę – zdjęcia i film przedstawiający dzisiejsze Brzeziny.
19 listopada był dniem pełnym wrażeń. Uczniowie przygotowali grę miejską. Wzięło w niej udział dziewięć trzyosobowych drużyn. Przez kilka godzin uczestnicy rozwiązywali wiele zadań, podczas których poznawali historię żydowskich kamienic, synagogi, kina należącego przed wojną do Maurycego Frankensteina czy cmentarza. Były rebusy, pytania i krzyżówka. Meta gry znajdowała się w szkole.
Tu na zziębniętych uczestników czekał słodki poczęstunek i odczytanie wyników. Po południu odbył się zaś „Podwieczorek z kulturą żydowską”. Zaproszeni goście przyszli do Muzeum Regionalnego, partnera tego wydarzenia. Obejrzeli przygotowaną przez uczniów prezentację multimedialną o historii brzezińskich Żydów i nagranie wspomnień 91-letniej mieszkanki Brzezin Marii Wylazłowskiej, która opowiadała o przedwojennym życiu w miasteczku. Recytowano także wiersze lokalnego żydowskiego poety Lutka Abramowicza, piszącego głównie w getcie. Gimnazjaliści przybliżyli też wspomnienia Firy Mełamedzon-Salańskiej, śpiewali piosenki należące do kanonu żydowskiego folkloru, przygotowali pokaz tańców. Na zakończenie odbył się słodki poczęstunek. Wszyscy mogli spróbować przygotowanych przez uczniów miodowych ciasteczek teiglach, słodkiej pasty charosetu czy żydowskiego jabłecznika.
W ramach sprawozdania z projektu uczniowie przygotowali film, prezentację, scenariusz questingu oraz nagrania ze wspomnieniami świadków historii.
Myślę, że nauka kultury osób, z którymi koegzystujemy, jest podstawą zrozumienia i tolerancji. Musimy uświadomić sobie, że to, że się różnimy, wcale nie oznacza, że jesteśmy kimś innym. Różnienie się to przecież podstawa natury ludzkiej i zrozumienie tego, co nas dzieli, to pierwszy krok do akceptacji.
Uczestnik warsztatów
Szkoła:
Gimnazjum im. Władysława Stanisława Reymonta
Wyróżnienie:
Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2016
Uczniowie:
klasy II-III
Nauczycielka:
Marta Kacprzyk
Trenerzy:
Ewelina Bartosik, Adam Gąsecki
Więcej informacji o Brzezinach znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
