Janowo

W wyniku prowadzonych przez siebie poszukiwań odkryli informacje na temat właściciela młyna Lipszyca oraz jego rodziny. Okazało się, że Lipszyc wychowywał trzy córki i syna. Starsze córki prowadził sklep z pasmanterią, a syn wraz z ojcem młyn.

Uczestnicy i uczestniczki dotarli także do dwóch listów skierowanych do Adama i Aurelii Wyszkowskich, mieszkańców Janowa, a napisanych przez synów rabina Wekslera. W listach przekazują oni informacje na temat życia w Palestynie. Ich matki zaprzyjaźniły się ucząc się krawiectwa, wyszywania i robótek ręcznych, stąd potrzeba utrzymania kontaktu. Te autentyczne historie pozwoliły uczniom i uczennicom odkryć osobiste powiązania z żydowskim Janowem. Zaangażowani w ten sposób uczestnicy nakręcili film, w którym przeprowadzili wywiady z najstarszymi mieszkańcami miejscowości, zbierając w ten sposób kolejne informacje o rodzinach zamieszkujących dawniej Janów.

By opracować wycieczkę, podzielili się na zespoły odpowiedzialne za kolejne elementy spaceru. Mapą, która prowadził ich po miejscowości była najprawdopodobniej mapa jeszcze z czasów powstania styczniowego, gdy Janów posiadał prawa miejskie. Wycieczkę rozpoczęli od starego młyna, należącego do rodziny Lipszyców, obecnie ośrodka zdrowia, by dalej przemierzyć wieś kolejnymi ulicami odnajdując ślady przeszłości. Na ulicy Mławskiej, niegdyś Warszawskiej,  udało im się odkryć trzy domy ze śladami po mezuzach! Dotarli również  do miejsca, w którym dawniej stała synagoga oraz mykwa. Trasę skończyli na cmentarzu, gdzie przy macewach pozostawili symbolicznie kamienie.

W trakcie spaceru uczniowie i uczennice, jak na prawdziwych przewodników przystało, opowiadali o odwiedzanych miejscach, świętach, zwyczajach Żydów, opowieść tę budowali na wiedzy pozyskanej w trakcie warsztatów Szkoły Dialogu.

W wycieczce  wraz z uczniami i uczennicami uczestniczyli mieszkańcy Janowa oraz przedstawiciele lokalnej władzy gminnej i samorządowej, a także instytucji.

Uczniom nie wystarczyły jednak same opowieści o synagodze, na podstawie odkrytych  informacji, postanowili zbudować model synagogi, który jako trwały ślad został przekazany do izby pamięci szkoły. Zadbali również o jedyne materialne świadectwo bytności Żydów w ich miejscowości, czyli cmentarz, sprzątając go, a także pozostawiając, symbolicznie, małe  kamienie na macewach.

Wszystkie elementy działań oraz ślady po żydowskich mieszkańcach spisali w przygotowanym przez siebie folderze, który otrzymali uczestnicy wycieczki!
Uczestnicy spaceru pozostali pod ogromnym wrażeniem wielości informacji, które udało się zebrać uczniom i uczennicom na temat Janowa.

Fot. Magdalena Ogieniewska, Stanisław Niemojewski

Projekt sfinansowany ze środków Friends of the Forum, Conference on Jewish Material Claims Against Germany oraz darowizn od osób prywatnych i instytucji wspierających Forum Dialogu w Polsce i za granicą.

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.