| 2009 |
Józefów Biłgorajski
Liceum Ogólnokształcące w Józefowie
Liceum Ogólnokształcące w Józefowie
| 2009 |
Józefów Biłgorajski był ich domem od XVIII w. W 1785 r. tylko dwa domy na józefowskim Rynku należały do chrześcijan, w pozostałych mieszkali Żydzi. Przed wojną Józefów Biłgorajski był typowym sztetlem, zamieszkanym w ponad 70 proc. przez ludność żydowską. Istniała tu bóżnica, łaźnia, szkoła żydowska i dom rabina. Działało sześć żydowskich wytwórni wina, a od 1830 r. funkcjonowała także drukarnia książek hebrajskich. W mieście przeważały drewniane podcieniowe domy, wsparte na pięciu słupach, kryte dwuspadowymi dachami, dziś cenne zabytki architektury drewnianej. Obecnie po żydowskim życiu Józefowa pozostała jedynie synagoga, w której mieści się Biblioteka Miejska, oraz cmentarz na obrzeżach miasta.
Warsztaty Szkoły Dialogu w Józefowie miały przywołać dawnych mieszkańców miasta w pamięci mieszkańców obecnych, pokazać historię Józefowa zamieszkiwanego przez lata w większości przez społeczność żydowską, przywrócić to, co zapomniane, pokazać to, co ukryte lub nieodkryte, schowane w podcieniach, za półkami w Miejskiej Bibliotece, w wysokiej trawie na cmentarzu tuż za miastem. Odkrywanie lokalnej historii może być przygodą, sugerowały trenerki Forum Dialogu, a uczniowie w lot to pojęli. Zaczęli rozmawiać z rodziną i starszymi mieszkańcami miasta.
Na kolejnych zajęciach kilka osób przytoczyło rodzinne historie z okresu wojny, wspomnienia dziadków z życia w ich mieście sprzed lat. Licealiści dotarli do starych map i udało im się zlokalizować, gdzie niegdyś znajdowały się rynek, ratusz oraz żydowskie jatki.
Podczas wizyty w synagodze natrafili na list Davida Roskiesa, profesora amerykańskiej uczelni Jewish Theological Seminary, potomka józefowskich Żydów. W 1993 r. odwiedził on Józefów, a po powrocie do Stanów Zjednoczonych w liście do biblioteki pisał o załączonej menorze, prosząc, by umieścić ją w Aron ha-Kodesz. Chciał, by świadczyła o dawnym funkcjonowaniu budynku jako synagogi. List i stojąca we wnęce biblioteki-synagogi siedmioramienny świecznik uświadomił uczniom, że to, co robią, ma sens, znaczenie i wagę. Jest przydatne i konieczne. Nie można pozwolić historii na odejście w niepamięć. W budynku synagogi rzeczywiście kilkadziesiąt lat temu modlili się józefowscy Żydzi. Mieszkali przy Rynku i na ul. Sitarskiej, uczyli się w chederach Majmona i Szterna. Zajmowali się handlem, rzemiosłem, produkcją alkoholi. Drukowali pisma urzędowe i książki, które wieźli na sprzedaż do Turcji i Rosji. Przyczynili się do rozwoju tego miasta i byli jego częścią, a ich historie, mimo że nie ma ich już z nami, nadal są nam w pewien sposób bliskie.
Szkoła:
Liceum Ogólnokształcące w Józefowie Biłgorajskim
Uczniowie:
klasa I i II
Nauczycielka:
Elżbieta Olędzka
Trenerki:
Małgorzata Nowicka, Monika Oszmaniec
Więcej informacji o Józefowie Biłgorajskim znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Projekt zrealizowany dzięki wsparciu The Rothschild Foundation Europe.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
