Końskie
II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie
II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie
Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2015
„Nasza przygoda ze Szkołą Dialogu rozpoczęła się 19 marca. Wtedy to do naszego liceum przybyły dwie niezwykłe osoby – Marta Eichelberger-Jankowska i Anna Geller. One obudziły w nas prawdziwych organizatorów, sprawiły, że zapragnęliśmy wziąć coś w swoje ręce i stworzyć razem duże przedsięwzięcie”. Tak mówią o swoim udziale w programie Szkoła Dialogu licealiści z Końskich. Podczas warsztatów uczniowie odkrywali historię koneckich Żydów. Dowiedzieli się między innymi, że od XVIII wieku w Końskich istniała gmina żydowska. Żydzi utrzymywali się przede wszystkim z drobnego handlu i rzemiosła, mieszkali głównie w centrum miasta, wokół rynku. Od 1927 roku wydawany był tutaj tygodnik w języku jidysz „Konsker Cajtung” („Gazeta Konecka”). W Końskich znajdowała się wówczas drewniana synagoga wzniesiona w 1780 roku, działał także Żydowski Dom Sierot i Jesziwa. Gmina żydowska miała również własny cmentarz u zbiegu dzisiejszych ulic Staszica i Wjazdowej.
Tuż przed II wojną światową Żydzi stanowili aż 62% ludności miasta. Pod wpływem warsztatów zaciekawieni uczniowie okupowali wręcz szkolną bibliotekę, zaczytując się w licznych historycznych publikacjach oraz odkrywając stare fotografie. „Od tej pory przerw nie spędzaliśmy już w szkolnym sklepiku, pijąc kawę, ale w bibliotece; pani na nasz widok znikała, by po chwili pojawić się z górą książek dotyczących historii naszego miasta i regionu” – relacjonują uczniowie. Podczas wycieczki po Końskich z trenerkami Forum Dialogu licealiści znaleźli namacalne ślady społeczności żydowskiej – drewnianą kuczkę nieopodal i ślad po mezuzie w dawnym budynku Talmud-Tory. „Byliśmy spragnieni wiedzy i coraz częściej zaczynaliśmy snuć refleksje, że to, co dotyczy Żydów z naszych okolic, jest częścią nas samych, naszej tożsamości, której nie da się z nas wyrwać ani wymazać. Uświadomiliśmy sobie, jak ten temat jest cichy i zapomniany, a przy tym ważny” – wspominają licealiści.
Przedsięwzięcie uczniowskie składało się z dwóch zasadniczych części: gry miejskiej – „Podróży” śladami żydowskiej społeczności Końskich – oraz Festiwalu Kultury Żydowskiej, zakończonego spektaklem o tolerancji. Uczniowie pracowali nad projektem w wyspecjalizowanych zespołach: była więc sekcja promocji (ulotki, plakaty, zaproszenia), sekcja gry miejskiej oraz sekcja zajmującą się organizacją festiwalu.
„Podróż” śladami dawnej społeczności żydowskiej, w którą uczniowie zabrali między innymi swoich kolegów oraz nauczycieli, miała kilka znaczących „przystanków”. Pierwszym było miejsce na rynku miejskim upamiętniające rozstrzelanych w 1939 roku przez hitlerowców 22 koneckich Żydów. Kolejnym punktem był teren dawnego getta. Opowiadano tu o trudach życia w getcie oraz o Sprawiedliwych, którzy ratowali Żydów podczas Holokaustu. Następną mroczną stacją była kamienica, będąca podczas wojny miejscem kaźni. Szczególnie interesującym przystankiem okazał się budynek Talmud-Tory z zachowanym śladem po mezuzie. Podczas tego etapu wycieczki każdy uczestnik mógł spróbować zapisać swoje imię alfabetem hebrajskim.
Przedostatnim punktem gry miejskiej było miejsce, gdzie dawniej znajdowała się żydowska bożnica, o której upamiętnienie starają się obecnie licealiści z Końskich. Historyczny spacer zakończył się przy domu z zachowaną kuczką.
Na zakończenie młodzi organizatorzy oraz zaproszeni goście wzięli udział w przygotowanym przez licealistów Festiwalu Kultury Żydowskiej, zwieńczonym spektaklem Tolerancja. Wsparcie dla swojego przedsięwzięcia uczniowie pozyskali wcześniej od władz lokalnych – udało im się wynająć nieodpłatnie salę w Miejsko-Gminnym Domu Kultury, która posłużyła za scenę teatralną. Młodzi aktorzy występowali przy pełnej sali, a publiczność – mieszkańcy i władze miasta – była żywo zainteresowana i wzruszona przedstawieniem. „Z tego wewnątrzszkolnego projektu zrobiliśmy coś, co zarysowało się w pewien sposób w każdym z uczestników gry miejskiej czy festiwalu. Ludzie dorośli pozwolili uczyć siebie dzieciom w nieoczywisty i niedosłowny sposób. Skłoniliśmy ludzi do głębszych refleksji. Nasza grupa, używając konkretu, ale i zabawy, osiągnęła coś dużego” – cieszyli się uczniowie po zakończeniu projektu.
Dotychczasowy brak świadomości zamienił się w ogromny szacunek i radość, z jaką odbieram odmienność kulturową w mojej okolicy. Uważam, że takie projekty są doskonałym pomysłem dla młodzieży i powinny być organizowane zdecydowanie częściej, aby zacierać niechęć do odmiennych kultur.
Uczestnik warsztatów
Nikt z nas nie spodziewał się, że projekt tak nas pochłonie, że tak wpłynie na naszą codzienność; na nasz sposób patrzenia na świat; że dzięki niemu będziemy mogli poznać siebie, ukryte talenty i zdolności. Wreszcie – nie spodziewaliśmy się, że stworzymy taki niezwykły zespół i zawiążą się między nami tak silne więzi.
Uczestniczka warsztatów
Szkoła:
II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie
Wyróżnienie:
Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2015
Uczniowie:
klasy I i II
Nauczycielka:
Anna Janus
Ekspert:
Krzysztof Woźniak
Trenerki:
Marta Eichelberger-Jankowska, Anna Geller
Więcej informacji o Końskich znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
