Legionowo

W połowie listopada 1940 roku na terenie dawnego folwarku Ludwisin, powstało getto. Nie otoczono go murem. W szczytowym momencie przebywało tam prawie 3000 Żydów. Na czele Judenratu stanął Chil Rosenberg. W październiku 1942 roku deportowano około połowę mieszkańców do Treblinki. Około 200 Żydów Niemcy zamordowali w getcie. Wojnę przeżyło niespełna 40 osób. Kilkoro mieszkańców Legionowo zostało również odznaczonych orderem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Podczas warsztatów „Szkoła Dialogu” legionowska młodzież nie tylko poznawała kulturę Żydów oraz historię swojego miasta, ale też uczyła się pracy w grupie. Uczniowie bardzo doceniali wartość integracji oraz możliwość pracy w zespole. Dzięki temu stworzyli bardzo interesujący projekt. Ich zaangażowanie zaowocowało ciekawą wycieczką dla rówieśników, którym pokazali wiele miejsc związanych z historią Żydów w Legionowie. Spacer rozpoczął się wstępem w Poczytalni. Wyprawa zaś podzielona była na dwie część. Z pierwszej zaproszeni goście dowiedzieli się o życiu przedwojennym, w drugiej o getcie i losach legionowskich Żydów w czasie Zagłady.

fot. Sz.Cymer, G.Nowicka

Zebrani odwiedzili następujące punkty: kamienicę dawniej należącą do zamordowanych przez Niemców Blusztejna i Fajgi Pejsachów, składy budowlane Lipszyca, kamienicę Jerzego Petersburskiego prawdopodobnie wybudowaną za pieniądze, które zarobił na piosence „Tango milonga”. Przewodnicy również zaprezentowali ten utwór. Następnie opowiedzieli historie Żydów zamieszkujących kamienice przy Rynku Miejskim, m. in. historię Icka Rozenberga. Nie zapomnieli również pokazać domu, w którym mieszkała rodzina Szklarków – odznaczona orderem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata za ukrywanie żydowskiej rodziny Zawiesińskich. Uczestnicy dowiedzieli się także, gdzie przed wojną znajdowała się synagoga, którą Niemcy zniszczyli w czasie II wojny światowej. Na koniec zwiedzający udali się do miejsca, gdzie kiedyś znajdowało się getto, a także pod siedzibę dawnego Judenratu. Tam przewodnicy opowiedzieli o Zagładzie Żydów w wymiarze lokalnym – o likwidacji getta, o wywózkach do obozu zagłady w Treblince, a także o działającym w tym czasie kirkucie. Na koniec przewodnicy zaprosili wszystkich do swojej szkoły, gdzie podsumowali spotkanie. Odbył się tam również występ artystyczny – uczennice wykonały na skrzypcach utwór „Sunrise sunset” z musicalu  pt. „Skrzypek na dachu”.

Zwiedzający mogli sprawdzić swoją wiedzę w przygotowanym przez uczniów quizie zamieszczonym na stronie Kahoot!, obejrzeć wystawę dotyczącą historii legionowskich Żydów, a także spróbować tradycyjnych smakołyków.Oprócz tego grupa zorganizowała warsztaty dla gimnazjalistów, a także przygotowała petycję skierowaną do Prezydenta Miasta Legionowa o upamiętnienie społeczności żydowskiej. Wcześniej zebrali pod nią ok. 400 podpisów. Podsumowaniem wszystkich podjętych przez uczniów działań były prezentacje multimedialne oraz film, udostępniony na kanale Youtube, w którym znalazł się także wywiad z p. Teresą Gosiewską, świadkiem historii. Uczniowie także promowali swój projekt na stronie internetowej szkoły, na portalu Facebook oraz w lokalnych mediach. Wzięli także udział w audycjach prowadzonych przez Radio Hobby oraz Radiową Czwórkę. Efekt ich pracy docenili odbiorcy. Jeden z nich następująco podsumował swoje wrażenia z wycieczki: „Niektóre momenty były dla mnie aż wstrząsające, ale uważam że są to tematy, o których należy mówić!”.

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.