| 2012 |
Łomża
Zespół Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących nr 6
Zespół Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących nr 6
| 2012 |
Łomża – średniej wielkości miejscowość w północno-wschodniej Polsce. Duży budynek Zespołu Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących przy ulicy Kopernika mieści technikum i liceum. Do jednej z klas wchodzą dwie uśmiechnięte blondynki w koszulkach Forum Dialogu. Trenerki odsuwają stoły pod ściany, to nie będzie kolejna godzina wykładu. Grupa uczniów z klas pierwszych rozpoczyna warsztaty w ramach programu Szkoła Dialogu. Podczas serii spotkań z trenerkami młodzież z zaskoczeniem odkrywa, że tuż przed wybuchem II wojny światowej ludność ich miasta aż w 39% stanowili Żydzi. Mieszkali w Łomży i okolicach już od XV wieku. Na rogu obecnych ulic Giełczyńskiej i Senatorskiej istniała synagoga, dziś wisi tam tablica z hebrajskim napisem „Wiecznej pamięci Żydów Ziemi Łomżyńskiej”. Była też synagoga przyszpitalna na rogu ulic Szkolnej i Senatorskiej. Sąsiadujący szpital to dziś budynek III Liceum Ogólnokształcącego. Peltynowicz, Bengeldorf, Rubinsztejn, Ofenberg mieli w mieście swoje sklepy. Na Starym Rynku i w centrum miasta handlowano grzebieniami, spinkami, solą, rybami, żelazem, szkłem i skórami.
Podczas spaceru z trenerkami Forum Dialogu uczniowie odkrywają historię miejsc, które mijają codziennie, a o których wiedzą niewiele. Napiszą później: „Dzięki temu projektowi poznaliśmy miejsca w naszym mieście, które są związane z ludnością żydowską, a o których nigdy nie słyszeliśmy”.
Uczniowie odkryją nie tylko miejsca, ale także ludzi, dla których żydowska historia Łomży jest ważna. W październiku szkoła gości potomków Żydów łomżyńskich – rodzinę Margolis z Chicago. Uczestnicy Szkoły Dialogu dowiadują się, że rodzina państwa Margolis mieszkała przy Starym Rynku 8, gdzie mieścił się sklep z materiałami do produkcji odzieży. Spotkanie z gośćmi z USA jest cenną okazją do rozmowy, a zainspirowani odkryciami uczniowie wyruszają na dalsze poszukiwania śladów żydowskich w swej miejscowości. Udają się do bibliotek, archiwum państwowego i Muzeum Północno-Mazowieckiego. Spotykają się z Leszkiem Taborskim z łomżyńskiego muzeum. Chłopcy interesują się drużynami sportowymi łomżyńskich Żydów.
Pytają starszych mieszkańców miasta o wspomnienia sprzed wojny. Jedna z uczennic w rozmowie z babcią dowiaduje się, że siostra babci została odznaczona medalem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.
3 grudnia 2012 roku jest mroźnie, sypie śnieg. Jedna z uczennic niesie kwiaty szczelnie zapakowane w ochronną folię. Mimo niesprzyjającej pogody uczniowie równoległych klas zaproszeni na wycieczkę po żydowskiej Łomży stawiają się na miejscu zbiórki. Uczestnicy warsztatów Szkoły Dialogu są teraz przewodnikami, dzielą się zdobytą na warsztatach i podczas własnych poszukiwań wiedzą. Są dumni. Prowadzą kolegów pod dawną mykwę i na łomżyński rynek, na którym przed wojną znajdowała się synagoga.
Czytają wspomnienia z dzieciństwa George’a Puchala (Puchalskiego), który w latach dwudziestych i trzydziestych mieszkał przy Starym Rynku 4 i był uczniem Gimnazjum Państwowego im. Tadeusza Kościuszki. Przechodzą na ulicę Jana z Kolna, gdzie kiedyś znajdowała się jesziwa. Odwiedzają żydowskie cmentarze na ulicy Rybaki i ulicy Bocznej. Pod tablicą przy ulicy Senatorskiej 6 składają kwiaty. Cieszą się, że wycieczkę zrealizowali samodzielnie, że koledzy przyszli i byli zainteresowani tym, co chcieli im pokazać, opowiedzieć.
Udział w programie sprawił, że uczniowie są świadomi swojej historii i czują potrzebę dzielenia się nią. Wiedzą też, jak dzielić zadania, współpracować i realizować swoje plany.
Dowiedzieliśmy się, jak wyglądała Łomża przed wojną oraz jak byli traktowani Żydzi podczas okupacji. Dużo nam dało spotkanie z rodziną Margolis. Dzięki temu projektowi poznaliśmy miejsca w naszym mieście, które są związane z ludnością żydowską, a o których nigdy nie słyszeliśmy.
Pyśka i Paulina, uczestniczki warsztatów
Szkoła:
Zespół Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących nr 6
Uczniowie:
klasy I
Nauczyciel:
Arkadiusz Bałazy
Ekspert:
Leszek Taborski
Trenerki:
Aleksandra Dybkowska, Katarzyn Pietrzak
Więcej informacji o Łomży znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Program Szkoła Dialogu w Łomży został zrealizowany dzięki wsparciu BARBARY, LARY’EGO, SAMANTHY i JOSHUI MARGOLIS, NANCY i PAULA MADDRELL.
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
