| 2012 |
Mrągowo
Zespół Szkół Zawodowych
Zespół Szkół Zawodowych
| 2012 |
W 1939 roku, w przededniu wybuchu II wojny światowej, w Mrągowie, a także w całym powiecie, nie mieszkał już ani jeden Żyd. Wszyscy uciekli rok wcześniej, kiedy 8 listopada doszło w mieście, wówczas niemieckim, do nocy kryształowej. Splądrowano synagogę, tę przy ulicy Roosevelta, powybijano szyby w żydowskich domach głównie na ulicy Żeromskiego przy rynku, gdzie Żydów mieszkało najwięcej, ich dobytek walał się po chodniku. Większość z nich schroniła się w Berlinie, ale niedługo później wywieziono ich do obozów w Auschwitz, Treblince i Trawnikach oraz do gett w Theresienstadt, Warszawie, Łodzi, Mińsku, Rydze i Piaskach. Do ludności ocalałej należą członkowie rodzin: Bütow (Bitov), Edelstein, Eisenstadt, Reissman, Schlochauer, Schmal, Schulz. Jeszcze w 1871 roku w Mrągowie mieszkało 230 Żydów, a w 1905 roku – 220.
O mrągowskich Żydach, ich historii, kulturze i losach trenerzy Forum opowiadali uczniom z Zespołu Szkół Zawodowych w ramach programu Szkoła Dialogu.
Młodzież z zaciekawieniem na nowo odkrywała wiele miejsc, które w ich mieście mocno związane są ze społecznością żydowską. Przecież gmina żydowska powstała tu w 1847 roku. Ostatni mrągowski rabin mieszkał w kamienicy przy ulicy Ratuszowej, gdzie również prowadził sklep. Przy skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Brzozowej i Mrongowiusza niegdyś znajdował się cmentarz żydowski. Został on założony w 1859 roku obok cmentarza katolickiego. Miejsce na nekropolię podarowała lokalnym Żydom Justyna Timnik, wdowa po burmistrzu. Jednak w 1936 roku (1938?) cmentarz żydowski w Mrągowie został zniszczony przez Niemców, którzy podłożyli ładunki wybuchowe pod nagrobki najbardziej zasłużonych dla miasta Żydów. Cmentarz przetrwał wojnę, ale niedługo po niej, w roku 1947, został zlikwidowany. Do dziś nie zachowała się żadna macewa. Obecnie na miejscu dawnego cmentarza żydowskiego znajduje się pralnia chemiczna oraz parking.
Na wszystkie te nowe dla nich informacje uczniowie często reagowali niedowierzaniem. Podobnie przyjęli opowiedzianą im przez Pawła Długoborskiego historię o Werze Lechtman, lekarce z Mrągowa, która wyjechała z miasta na skutek wydarzeń z marca 1968 roku. Jej historię w książce „Jesteśmy. Rozstania ‘68” opisuje Teresa Torańska. Może kierowani ciekawością, może niezgodą na zastaną rzeczywistość, uczniowie zaczęli bardzo mocno angażować się w przygotowanie finałowego projektu warsztatów Szkoły Dialogu.
Pod okiem trenerek pracowali więc nad wycieczką śladami mrągowskich Żydów. Chcieli zaproszonym gościom opowiedzieć o historii tej społeczności, jej obecności w przestrzeni miasta, o relacjach z Polakami, o przyczynach osiedlania się Żydów w Mrągowie i pośpiesznym opuszczaniu przez nich miasta.
Wycieczka zaczęła się na placu Jana Pawła II. Tutaj przed wojną znajdowały się domy Żydów, ale zachował się jedynie dom rabina. Później wszyscy przeszli pod budynek dawnej synagogi. Dzisiaj jest tutaj prawosławna cerkiew. Ksiądz pozwolił jednak grupie wejść i obejrzeć wnętrze. Spacer zakończył się w miejscu, gdzie kiedyś funkcjonował cmentarz żydowski. Uczniowie zwrócili się do pani burmistrz o upamiętnienie tego miejsca. We współpracy z biblioteką zorganizowano także wystawę zdjęć pokazujących obecność Żydów w mieście.
Na wycieczkę przyszedł dyrektor ZSZ w Mrągowie – Paweł Długoborski, nauczycielka historii – Ewa Gudaniec, nauczycielka historii z Zespołu Szkół nr 2 – Halina Wielopolska wraz z młodzieżą. Projektem zainteresowało się także Radio Planeta.fm, które przygotowało reportaż dotyczący działań podejmowanych przez uczniów ZSZ w Mrągowie.
Dostrzeganie odmienności innych kultur, pozwala nam dostrzegać ich niezwykłość, ale również między kulturami widać pewne podobieństwa. Zajęcia przełamały stereotypy panujące wśród młodzieży. Zajęcia pokazały, że Żydzi są podobni do nas (…) Takie zajęcia na pewno wpłyną pozytywnie na młodzież!
Uczestnik warsztatów
Chciałabym aby takich zajęć było organizowanych więcej nie tylko na temat Żydów, ale także o innych narodowościach. Zajęcia są skonstruowane w taki sposób aby poszerzyć wiedzę. Miałam surowe zdanie na temat mniejszości żydowskiej. Warsztaty uświadomiły mi, że to są tacy sami ludzie jak katolicy.
Uczestnik warsztatów
Szkoła:
Zespół Szkół Zawodowych
Uczniowie:
II i III klasy technikum
Nauczycielka:
Ewa Gudaniec
Ekspert:
Paweł Długoborski
Trenerki:
Olga Głowacka, Magdalena Ogieniewska
Więcej informacji o Mrągowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Program Szkoła Dialogu w Mrągowie został zrealizowany dzięki wsparciu NANCY i CHRISTOPHERA WINSHIPÓW.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
