| 2016 |
Starachowice
III Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
III Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
| 2016 |
„Nie miałam pojęcia, że istniał Wierzbnik, że w Starachowicach było tylu Żydów. Te warsztaty pomogły mi zrozumieć kulturę, tradycję oraz obyczaje. Dzięki nim wiem, że w mojej okolicy byli Żydzi” – powiedziała jedna z uczestniczek warsztatów w Starachowicach.
Starachowice to pięćdziesięciotysięczne miasto położone w województwie świętokrzyskim. Od XVII wieku nieopodal niego istniało miasto Wierzbnik. Dziś jest ono częścią Starachowic i stanowi jego starówkę. Pierwsi Żydzi osiedlali się w Wierzbniku w XIX wieku. W międzywojniu stanowili około 35% mieszkańców. Zajmowali się między innymi medycyną, produkcją lemoniady czy obsługą kinematografu. Podczas wojny starachowickie zakłady zostały przekształcone w niemiecką fabrykę broni, powstały również trzy obozy pracy przymusowej. W latach 1941-1942 w mieście istniało getto, większość Żydów została z niego wywieziona do obozu zagłady w Treblince. Po wojnie do miasta powróciło około czterdziestu Żydów, jedenastu z nich zostało zabitych przez starachowiczan.
Większość ocalałych wyjechała po tym wydarzeniu do Kanady. Nie zachowało się zbyt wiele materialnych śladów po żydowskiej społeczności.
Dzięki warsztatom prowadzonym przez trenerów Forum Dialogu uczniowie starachowickiego liceum odkrywali nieznaną im dotąd historię ich miasta. Ważna była dla nich tematyka związana z ciągłością życia żydowskiego i jego różnorodnością. „Myślę, że dobrze jest uświadamiać dzisiejszą młodzież o sytuacji Żydów przed, w trakcie jak i po II wojnie światowej” – powiedział jeden z uczestników warsztatów. W poszukiwaniu dodatkowych informacji uczniowie wybrali się do Starachowickiego Centrum Kultury, gdzie obejrzeli Izbę Pamięci Żydów Wierzbnika i Starachowic. Rozmawiali także z jej twórcą Maciejem Frankiewiczem. Ponadto spotykali się z najstarszymi mieszkańcami Starachowic. Uczniowie chętnie dzielili się nowo zdobytą wiedzą z kolegami i koleżankami swojej szkoły. Przygotowali dla nich wystawę eksponatów wypożyczonych z Izby Pamięci. Ponadto wygłosili prelekcję o starachowickich Żydach i przygotowali test wiedzy dla swoich słuchaczy.
Finałowa wycieczka odbyła się 14 grudnia. Licealiści zaprosili uczniów gimnazjum na spacer śladami Żydów z Wierzbnika. Pierwszym punktem była wizyta na kirkucie. Przewodnik opowiadał o jego historii, wyjaśniał symbolikę macew i odczytał list jednego z potomków. Następnie wszyscy udali się w miejsce, gdzie funkcjonował tartak rodziny Hellerów. Podczas okupacji był tam przymusowy obóz pracy. Uczestnicy wycieczki spacerowali uliczkami należącymi do terenu getta. Przystanęli pod budynkiem, w którym swoją siedzibę miał Judenrat. Przewodnik opowiadał o życiu w getcie i jego likwidacji w 1942 roku. Zwiedzanie wierzbnickiego rynku uczniowie zakończyli pod tablicą upamiętniającą zamordowanie 4,5 tysiąca członków społeczności żydowskiej. Dalej wszyscy ruszyli do miejsca, w którym stała synagoga. Niemcy zniszczyli ją w 1939 roku.
Jeden z uczniów opowiadał o judaizmie, świętach żydowskich, domach modlitwy i chasydach. Spacerowicze dowiedzieli się ponadto gdzie w Starachowicach istniała mykwa i jakie pełniła funkcje. Następnie uczniowie kroczyli tą samą ścieżką, którą w czasie wojny Żydzi udawali się z getta do obozu pracy. Przewodnik pokazał wojenne zdjęcia przedstawiające tę trasę. Ostatnim punktem spaceru było miejsce w którym mieścił się obóz pracy „Majówka”. Na zakończenie wspólnego spaceru nie zabrakło podsumowań, rozmów i pytań od uczestników wycieczki. Po wyciecze młodzież pochwaliła się swoimi działaniami. Uczniowie napisali artykuły do lokalnej prasy i na stronę internetową swojej szkoły. Ponadto licealiści wystosowali pismo do prezydenta Starachowic z prośbą o oznaczenie miejsc związanych z żydowską kulturą.
Na tych warsztatach poznałam historię żydowską inną, dokładniejszą, ciekawszą, a także wzruszającą. Mówiąc inną mam namyśli dokładniejszą i ciekawszą niż mi kiedyś przedstawiano. Myślę, że przeżycia z warsztatów zapamiętam na długo, a doświadczenia związane z przygotowaniem wycieczki nauczą nas jak współpracować i zbliżą nas do siebie.
Uczestniczka warsztatów
Szkoła:
III Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
Uczniowie:
klasa IIa i IIb
Nauczyciele:
Renata Kasperkiewicz, Joanna Kumon, Ewa Sajór-Ruszczak
Trenerzy:
Franciszek Bojańczyk, Katarzyna Niewczas
Więcej informacji o Starachowicach znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
