Małgorzata Andrychowicz

Grójec

Liderzy

Tematyką tą interesowałam się od dawna ze względu na miejsce urodzenia i zamieszkania. Grójec był typowym sztetlem, ponad połowę mieszkańców przed wojną stanowili w nim Żydzi. Niewiele po nich zostało śladów kultury materialnej. Zachowały się jakieś obrazki, strzępki opowieści w pamięci starszych mieszkańców. Dawny kahał przekształcony na sklep, pusty cmentarz… To pobudzało wyobraźnię. Pustka… Chciałam ją wypełnić. Poznać imiona, nazwiska żydowskich mieszkańców Grójca. Dowiedzieć się, gdzie mieszkali i pracowali, jakie były ich marzenia. Pracę magisterską na Wydziale Polonistyki UW pisałam na temat Adolfa Rudnickiego. Tutaj znów zetknęłam się z tematyką Zagłady. Potem przyszła praca w szkole, wiele czytałam na ten temat, ale nie robiłam żadnych projektów z młodzieżą. Przełomem był udział w Letniej Szkole Nauczania o Holokauście w roku 2013, gdzie uświadomiłam sobie, jak ważne jest, aby o tym uczyć, przekazywać dalej świadectwo o wielokulturowości i żydowskim dziedzictwie. Wkrótce nadeszła propozycja udziału w programie edukacyjnym Szkoła Dialogu. Wspólnie z uczniami odkryliśmy wielokulturowy Grójec, przygotowując wycieczkę śladami żydowskich mieszkańców miasta. W międzyczasie przeczytałam książkę „Zagłada Żydów w Grójcu” opartą w dużym stopniu na pracy magisterskiej Karoliny Panz. To wszystko spowodowało, że zajęłam się tym tematem.

Jestem nauczycielką języka polskiego. Pracuję również od kilku lat jako nauczyciel bibliotekarz w bibliotece szkolnej. Mam dorosłą córkę i kota. Interesuję się literaturą i psychologią.

W sprawach polsko-żydowskich prowadzę projekty z młodzieżą we współpracy z Forum Dialogu i innymi organizacjami: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Żydowskim Instytutem Historycznym, Stowarzyszeniem Dzieci Holocaustu, Ośrodkiem Rozwoju Edukacji, Muzeum Galicja. W roku 2013 byłam koordynatorką projektu upamiętniającego społeczność żydowską Grójca w ramach Szkoły Dialogu. Młodzież z mojej szkoły zrealizowała film oraz przygotowała wycieczkę śladami żydowskiej historii Grójca dla mieszkańców swojego miasta. Projekt ten został doceniony tytułem finalisty na Gali Szkoły Dialogu. We współpracy z Forum Dialogu przygotowałam wraz uczniami spotkania w swojej szkole z amerykańskimi edukatorami z organizacji Facing History and Ouerselves (2014), z uczestnikami Marszu Żywych z Wielkiej Brytanii (2015) oraz z Georgem Elbaumem (2017). Uczniowie przygotowywali dla gości opowiadanie o realizowanych projektach i o dziedzictwie żydowskim Grójca w angielskiej wersji językowej. Oprowadzaliśmy również gości po Grójcu przedstawiając miejsca związane z kulturą żydowską.

Opiekowałam się projektem Żydowskie Motywy w Szkole Dialogu w 2014 roku. Mieszkańcy Grójca mogli dzięki temu uczestniczyć w mini festiwalu filmowym prezentującym filmy z warszawskiego Festiwalu Żydowskie Motywy. Uczestniczyłam wraz z uczniami w programie Pamięć dla Przyszłości w latach 2014-2017. W roku 2016 w ramach tego programu zdobyliśmy II miejsce w ogólnopolskim konkursie „Miejsca pamięci Zagłady blisko nas” (2016). Wtedy też narodził się fanpage „Pamięć dla Przyszłości Grójec”, którego jestem redaktorem. Zamieszczam tam regularnie informacje o przedwojennej historii miasta, dziedzictwie żydowskim i wielokulturowym Grójcu. Dzięki tym działaniom udało mi się nawiązać kontakt z potomkami Żydów grójeckich z rodzin Rozenblumów i Jamerów. Potomkowie rodziny Rozenblumów odwiedzili w roku 2016 Grójec i spotkali się ze mną. Innym projektem, który realizowałam w szkole jest projekt „Żonkile” we współpracy z Muzeum POLIN – upamiętnienie powstania w getcie warszawskim. Byłam ponadto koordynatorką projektu Krokus. Polegał on na współpracy z Muzeum Galicja w Krakowie w upamiętnieniu dzieci, które zginęły w czasie Zagłady. Podejmuję takie działania, ponieważ pracuję z młodzieżą i chciałabym nauczyć ją tolerancji i poszanowania innych kultur, a ponadto zwrócić uwagę na historię lokalną i przekazać wiadomości o społeczności żydowskiej, która tutaj mieszkała. Dzięki fanpage’owi chciałabym zwrócić uwagę mieszkańców Grójca na poznawanie dziedzictwa własnej miejscowości i aspekt wielokulturowości. Na temat realizowanych projektów pisałam artykuły do lokalnej prasy i stron internetowych.

Szkolne projekty wychodzą poza szkolne mury. Dzięki artykułom na stronach internetowych szkoły i lokalnych mediów oraz publikacjom na Facebooku o naszych działaniach dowiadują się uczniowie, rodzice, nauczyciele, mieszkańcy Grójca. Potem krąg się rozszerza. Fanpage ma ponad 830 polubień, a startowaliśmy od zera, bez żadnego doświadczenia. Dzięki niemu odnaleźli nas potomkowie grójeckich Żydów z Francji i USA. Podzielili się swoimi rodzinnymi historiami, które opublikowaliśmy na naszej stronie. Goście z Francji odwiedzili w wakacje Grójec.

Wielu potomków grójeckich Żydów zwraca się do mnie jak do eksperta w tym temacie z prośbą o informacje o rodzinie czy sposobie dotarcia do dokumentów i źródeł. Widzę, że moje działania przynoszą efekty. Czuję się dzięki temu spełniona i mogę realizować swoją pasję. Odnalazłam się, realizując projekty o historii, choć z wykształcenia jestem polonistką. I nie chodzi o nagrody. Owszem, to miłe, że nas doceniono, ale robię to, bo chcę, żeby świat był choć trochę lepszy. Wierzę, że małymi krokami można wiele zdziałać. Przywracać pamięć o wielokulturowym Grójcu i zmieniać świadomość jego mieszkańców.

Działania

Małgorzata Andrychowicz

Grójec

kontakt:
malgorzata.andrychowicz@liderzydialogu.pl