Maria Przybyszewska

Radomyśl Wielki

Liderzy

Zbierałam materiały do napisania monografii gminy Radomyśl Wielki. Ludność żydowska stanowiła połowę mieszkańców miasteczka, przeważając nawet w niektórych okresach nad społecznością chrześcijańską, stąd też na kartach powstającej książki nie mogło zabraknąć historii Żydów. Jestem tzw. elementem napływowym, dlatego kwestia żydowska na tym terenie była dla mnie zupełnie nowa i nie istniała w domowym przekazie ustnym. Pamiętam swój szok i niedowierzanie w momencie, kiedy dowiedziałam się o radomyskim Holokauście. Jestem historykiem empatycznym, dlatego godzinami, w samotności spacerowałam po tutejszym cmentarzu żydowskim, gdzie macew jest już niewiele, ale są dość dobrze widoczne dwie zbiorowe mogiły z czasów Zagłady. Dużo dały mi również rozmowy z miejscową ludnością. Stopniowo powstawały obrazy przedwojennego Radomyśla, jak też miasteczka z okresu II wojny światowej.

Z wykształcenia jestem doktorem nauk humanistycznych w zakresie historii. Zarówno pracę magisterską, jak i doktorską pisałam na temat Delegatury Rządu na Kraj. Zawodowo pracuję z młodzieżą – jestem obecnie (jeszcze) nauczycielem historii w gimnazjum. Nie mam innej pasji niż historia. Bardzo lubię podróżować. Najczęściej udaję się do znanych mi podręcznikowo miejsc, zarówno w Polsce, jak poza jej granicami. Podróże odbywam samodzielnie, zbiorowe wycieczki są dla mnie męczące i nie wnoszą niczego nowego w kwestii poznawczej. Bardzo lubię w samotności kontemplować historię różnych miejsc.

Robię dużo. Przybliżanie młodzieży historii narodu żydowskiego, czy też sprzątanie cmentarza żydowskiego są działaniami oczywistymi, których nie uważam za coś wyjątkowego. Bardziej spektakularne działania to m.in. odsłonięcie obelisku w Podborzu, który upamiętniał ofiarę chrześcijańskiej ludności niosącej pomoc Żydom (z udziałem ambasadora Izraela, modlitwa ekumeniczna tutejszego proboszcza z rabinem Edgarem Glogiem); dwie broszury wyróżnione w organizowanym przez IPN konkursie „Prawda i Pamięć” – „Bez grzechu zaniechania”, zredagowane wspomnienia Antoniego Balaryna (przyjaciela Żydów radomyskich, świadka w procesie Rudolfa Zimmermana w Berlinie w 1967 r.); współpraca z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau – współredagowanie dwóch pozycji książkowych: Holokaust. Lekcja historii, Auschwitz i Holokaust. Dylematy i wyzwania polskiej edukacji; projekty edukacyjne: „Podróże do Miejsc Pamięci”: Dachau, Buchenwald, Sachsenhausen, Ravensbrück; Szkoła Dialogu; olimpiady; konferencje dla siebie i innych, w tym nauczycieli.

Sens powyższych działań jest trudny do zbilansowania. Dla mnie jako historyka są to działania łączne: poznawczość, dialog, empatia, pasja. Dla odbiorców, szczególnie młodzieży, ale również dorosłych wymiar jest podobny, tym bardziej że miejsce radomyskich Żydów w lokalnej historii nie dla wszystkich, z którymi współpracowałam, było oczywiste. Powoli stereotyp ten ulega zmianie.

Działania

Cykliczne sprzątanie radomyskiego cmentarza Obelisk w Podborzu

Działalność wydawnicza Makieta przedwojennego Radomyśla Wielkiego

Odtwarzanie układu urbanistycznego Radomyśla w realu

Film “Szkoła Dialogu” (gala)

Działalność poznawcza – wystawa „Żydzi w Polsce. Swoi czy obcy”

Konkursy (plastyczny i literacki)  

Maria Przybyszewska

Radomyśl Wielki

kontakt:
maria.przybyszewska@liderzydialogu.pl