• Forum Dialogu

    Odbudowujemy więzi

Od samego początku istnienia, Forum Dialogu towarzyszyła chęć uratowania i odbudowania ciągłości historii Gliwic w umysłach ludzi związanych z tym miejscem, zbudowania fundamentu, z którego mogłyby czerpać przyszłe pokolenia. Tymczasem niemal w samym centrum Gliwic widniał niczym znak pusty plac po synagodze – symbol losu, jaki spotkał gliwicką społeczność żydowską.

W czasie gdy Forum Dialogu działało w Gliwicach, pamięć i wiedza na temat ludzi, kultury i religii żydowskiej, która tyle wniosła do życia miasta, była wciąż znikoma. Projekty podejmowane przez fundację były próbą zmienienia tego stanu rzeczy, próbą upamiętnienia gliwickiej społeczności żydowskiej i wpisania jej w zbiorową biografię miasta.

Nasze zainteresowanie nie ograniczało się jedynie do historii wojennej, dotyczyło także tej dawniejszej, kiedy płaszczyzna przenikania się różnych kultur miała decydujący wpływ na kształtowanie się unikalnego charakteru Gliwic.

Próbując upamiętnić gliwicką społeczność żydowską i wpisać ją w zbiorową biografię miasta, Forum Dialogu przygotowało stronę internetową prezentującą historię gliwickich Żydów. Realizacja tego projektu możliwa była dzięki współpracy z Archiwum Państwowym i Muzeum w Gliwicach, które nie tylko udostępniły swoje zbiory, lecz także służyły pomocą przy redagowaniu materiałów.

Dzięki pomocy i współpracy państwa Hilde i Maxa Kochmanów, do których udało nam się dotrzeć w czasie pracy nad projektem, pomysł upamiętnienia gliwickich Żydów miał szansę się urzeczywistnić. Strona oprócz materiałów archiwalnych, biografii znanych Żydów, opracowań dotyczących zagadnień społeczności żydowskiej i zabytków kultury żydowskiej została wzbogacona o zapisy prywatnych, intymnych historii osób ocalałych i ich rodzin, których losy związane były z miastem czasem przez wiele pokoleń. Dzięki ich wspomnieniom stało się możliwe odbudowanie pełnej historii Gliwic i upamiętnienie dawnych mieszkańców. Tym samym projekt stał się swoistym pomostem między dawnymi i obecnymi gliwiczanami.

Zainteresowaliśmy się popadającym w ruinę domem przedpogrzebowym na cmentarzu żydowskim w Gliwicach i podjęliśmy pierwsze działania mające na celu przywrócenie go pamięci mieszkańców. Wiele lat później dzięki wspólnym staraniom władz miasta i lokalnych aktywistów powstało tam muzeum i centrum edukacyjne: Dom Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach.
Etap działalności Forum Dialogu w Gliwicach zwieńczyło odsłonięcie tablicy upamiętniającej żydowskich mieszkańców miasta i spotkanie ich potomków ze współczesnymi gliwiczanami, które odbyło się w 2003 r. Udało się nam odnaleźć i zaprosić trzydziestu ocalonych z Zagłady mieszkańców Gliwic i ich potomków.