Krasnosielc

Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II

Co się stało z Żydami z Krasnosielca? Ilu mieszkało tu przed wojną? Co robili? Jak żyli? Kim byli?
To niektóre pytania, jakie padały w stronę trenerów Forum podczas warsztatów Szkoły Dialogu zorganizowanych w krasnosieleckim gimnazjum.  Właściwie nikt wcześniej uczniom nie mówił, że Żydzi osiedlali się na tych terenach już w XVIII w. Byli rzemieślnikami, handlarzami. Mieli swój cmentarz, który założono w 1781 r. Uczniowie nie potrafili nawet wskazać, gdzie on się znajduje i czy cokolwiek z niego zostało. Jeszcze w XVIII w. wybudowano w Krasnosielcu drewnianą synagogę, do której przychodziło prawie sześćset osób. Była też mykwa. Tych budynków młodzież też nie potrafiła zlokalizować. Może nie ma się co dziwić, bo o Żydach z Krasnosielca pamięta niewielu.
Chyba dlatego młodzież tak bardzo zaangażowała się w prowadzone przez trenerów Forum warsztaty.

Chciała się jak najwięcej dowiedzieć. Wreszcie miała okazję, żeby poznać lokalną historię Żydów i jakoś tę wiedzę  uporządkować. Wspólnymi siłami, ciężką pracą i godnym podziwu zaangażowaniem uczniowie dowiedzieli się, że: w 1844 r. gmina żydowska w Krasnosielcu uzyskała samodzielność, w 1883 r. wybudowano nową, murowaną synagogę przy ul. Przechodniej, a jej architektem był sam Henryk Stifelman, jedną ze znanych osobistości miasta był Frajman Motel, właściciel garbarni, w 1926 r. w Krasnosielcu działały dwie szkoły pięcioklasowe – polska i żydowska, potem połączone w jedną siedmioklasową szkołę powszechną, a jeszcze przed wojną funkcję rabina Krasnosielca pełnili Szlama Lezer i Icchak Josef Silberg. Młodzi ludzie szukali więc dalej. W Krasnosielcu urodzili się Aaron, Szmul i Hirsz Eichelbaumowie, którzy po wyemigrowaniu do Ameryki założyli słynną wytwórnię filmową Warner Bros.

Uczniowie zainteresowali się wartością wielokulturowości oraz relacji, jakie łączyły Polaków i Żydów. W ramach warsztatów przygotowali autorski projekt upamiętniający obecność Żydów w Krasnosielcu – wycieczkę ich śladami, na którą zaprosili swoich kolegów ze szkoły, władze miasta, lokalną prasę, wszystkich zainteresowanych. Zrobili zaproszenia i plakaty informujące o tym wydarzeniu. Przyszedł więc dyrektor szkoły, dziennikarze, koleżanki i koledzy. Na początku każdy uczestnik dostał żółty kwiatek, nawiązujący do żonkili symbolizujących powstanie w getcie warszawskim. Wszyscy tłumnie ruszyli najpierw pod budynek murowanej synagogi. W pierwszych dniach września w 1939 r. niemieccy żołnierze Dywizji „Kempf” dokonali tu masakry na Żydach. Rozstrzelali około 50 osób w synagodze, a ciała ofiar rozkazali pochować w zbiorowym grobie w pobliżu. Uczestnicy wycieczki złożyli kwiaty pod płytą i kamieniem upamiętniającym społeczność żydowską. Później wszyscy przeszli na kirkut, a właściwie miejsce, gdzie kiedyś się on znajdował. Gimnazjaliści byli bardzo poruszeni faktem, że cmentarz nie jest w żaden sposób oznaczony.

Wystąpili do władz miasta o upamiętnienie, a wsparło ich  w tym Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Krasnosielca. Chcieli też sami zorganizować fundusze na ten cel. W  czasie wycieczki jej uczestnicy mogli dowiedzieć się też wielu interesujących faktów o Żydach z miasteczka, poznać tradycje żydowskie, a nawet spróbować typowych potraw, przygotowanych przez samych uczestników.
Wycieczka była jednak tylko początkiem. Kolejnym projektem było stworzenie wystawy prezentującej zdjęcia krasnosieleckich Żydów.  Pomagał w tym burmistrz miasta.
Młodzież założyła też fanpage na Facebooku oraz przygotowała też film dokumentujący wycieczkę, a opracowany przez nią spacer śladami Żydów z Krasnosielca ma odbywać się regularnie. Natomiast każdego 5–6 września  młodzi ludzie chcą  upamiętniać rocznicę mordu w synagodze, rozdając mieszkańcom Krasnosielca żółte kwiaty.

Temat Żydów w Krasnosielcu nie był raczej często poruszany. Mimo że nasza miejscowość ma się czym poszczycić, to nigdy tego nie wypromowała.

Zosia, uczestniczka warsztatów

Udział w projekcie otworzył mi oczy w wielu sprawach, a szczególnie na to, iż Żydzi to ludzie bardzo bliscy mojemu sercu. Chciałabym, aby każdy Polak (nieważne czy katolik, protestant, czy ktokolwiek inny) dostrzegł bliskość między dwoma społecznościami.

Rita, uczestniczka warsztatów

Krasnosielc

 

 

Szkoła:
Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II
Wyróżnienie:
Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2014
Wyróżniona Szkoła kontynuująca 2015
Uczniowie:
I i II klasy
Nauczycielka:
Agnieszka Radomska
Ekspert:
Tadeusz Kruk
Trenerzy:
Stanisław Niemojewski, Sonia Ruszkowska

Więcej informacji o Krasnosielcu znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Darczyńcy

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

logo 2

Projekt zrealizowany dzięki wsparciu The Pratt Foundation.

prattfound_logo125px

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.

FOF właściwe