Żelechów

W Żelechowie można jeszcze zobaczyć kilka domów na ul. Lelewela i dom rabina na ul. Traugutta.
Warsztatowo-projektowa forma zajęć Szkoły Dialogu była dla uczniów z żelechowskiego technikum nowością. Nigdy wcześniej nie brali udziału w warsztatach, pierwszy raz mieli zorganizować duże wydarzenie samodzielnie. W klasie wypowiadali się nieco niepewnie, obawiali się, czy podołają zadaniu zorganizowania wycieczki po mieście. Trenerki Forum Dialogu, Michalina Laskowska i Jagoda Szkarłat, przekazały im jednak dużo nowych informacji o judaizmie i kulturze żydowskiej, a także wiele praktycznych umiejętności. Wspierały, motywowały, kibicowały. Efekt końcowy przerósł najśmielsze oczekiwania uczniów.
W wycieczce wzięło udział około 100 osób: dzieci, uczniowie, nauczyciele, dyrekcja szkoły, mieszkańcy, lokalni pasjonaci historii, członkowie Żelechowskiego Towarzystwa Historycznego i władze miasta. Pani burmistrz osobiście pogratulowała uczniom inicjatywy.

fot. Michalina Laskowska, Jagoda Szkarłat

Wcześniej mogli porozmawiać z p. Józefem Pszkitem, który chodził przed wojną do szkoły z żydowskimi dziećmi. Opowiadał o żydowskiej piekarni na rogu ulic Weissenberga i Wojska Polskiego i innej, też żydowskiej, na rogu Kościuszki i Przechodniej. Wspominał o składzie aptecznym Schudricha, który miał lek na wszystkie dolegliwości, o synagodze, gdzie teraz jest park, i chederze obok synagogi, gdzie uczyli się żydowscy chłopcy. Mówił o wyganianiu chleba w Pesach i malowaniu macew na kolorowo.
Uczniowie nawiązali także kontakt z p. Haliną Birenbaum, polsko-izraelską pisarką, której dziadkowie mieszkali w Żelechowie i która bardzo ciepło opisuje miasto w swoich wspomnieniach: „Nazwa Żelechów wiąże się w mojej świadomości ze wspomnieniem matki, dziadków i reszty wielkiej, kochającej rodziny – z ich soczystą mową żydowską, obyczajami charakterystycznymi dla Żydów z tego miasteczka, śmiesznymi czasem przypowieściami, wierzeniami, wszystko to wyryte jest w duszy, jakby od urodzenia…” Uczniowie zebrali wiele archiwalnych fotografii, a p. Jan Zduńczyk, mieszkaniec Żelechowa, na wycieczkę przyniósł przedwojenny rachunek za prąd, elementy gry planszowej, książkę w jidysz i guzik.

Uczestnicy Szkoły Dialogu zaprowadzili zebranych na ul. Weissenberga i do budynku dawnej elektrowni, która upadła po wojnie, na tzw. świński rynek i pod dom ostatniego rabina, w którym teraz wszystkie okna zabite są dyktą. Do pozostałości mykwy, gdzie w zbiorniku nadal stoi woda. W czasie wycieczki uczniowie poruszyli także temat wybitnych żelechowskich Żydów – pisarza Jakuba Meira Weissenberga, Jechiela Lerera i malarza Jakuba Rotbauma.
Wszystkim uczestnikom wycieczka bardzo się podobała, a z wypowiedzi uczniów wynika, że Szkoła Dialogu dużo wniosła do ich życia. „W czasie tego projektu zauważyłem, że warto ze sobą współpracować, pomagać sobie, ale też bardzo dużo dowiedziałem się o Żydach w naszej miejscowości” – mówi jeden z uczestników. „Ten program pozwolił mi właśnie poprawić stosunek nie tylko wobec ludności żydowskiej, ale i miejscowej. Poznałem wiele nowych osób ze szkoły i zobaczyłem, że nawet z obcymi da się stworzyć coś pożytecznego, interesującego i ciekawego” – dodaje inny.

Więcej informacji o Żelechowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.