| 2012 |
Opole
Publiczne Technikum przy Zespole Szkół Zawodowych nr 4
Publiczne Technikum przy Zespole Szkół Zawodowych nr 4
| 2012 |
W przedwojennym Opolu nie spotkalibyśmy Żydów z pejsami w długich czarnych chałatach. Opolscy Żydzi wyznawali judaizm reformowany, byli silnie zasymilowani i związani z Niemcami. Pokazali to wyraźnie w plebiscycie w 1921 roku, kiedy opowiedzieli się za przynależnością miasta do Niemiec. Na początku XX wieku stanowili 6% mieszkańców i zaliczali się do elity Opola – byli wśród nich przedsiębiorcy, właściciele fabryk i wytwórni alkoholu, bogaci kupcy. Cztery na pięć browarów w mieście należało do Żydów, trzy na cztery fabryki tytoniu i cygar prowadzili wyznawcy judaizmu. Na początku XVIII wieku przywilej carski umożliwił im osiedlanie się w Opolu po wcześniejszym nakazie opuszczeniu miasta w 1563 roku i jeszcze wcześniejszym pogromie w XIV wieku. Po raz pierwszy w Opolu pojawili się prawdopodobnie jeszcze przed uzyskaniem przez miasto praw miejskich w 1217 roku.
Ich historia zakończyła się natomiast z nastaniem III Rzeszy. Po nocy kryształowej w 1939 roku w mieście zostało niespełna 300 Żydów. W czasie wojny działał tu obóz przejściowy, z którego wywożono Żydów do getta w Terezinie, a stamtąd zazwyczaj do Auschwitz. Po wojnie w Opolu osiadła tymczasowo grupa Żydów, ale ostatecznie społeczność żydowska się nie odrodziła.
Dla większości uczniów wiedza zdobywana w czasie warsztatów Szkoły Dialogu była nowością. Na początku nikt nie umiał wymienić ani jednego śladu w mieście związanego z mieszkającymi tu niegdyś Żydami. Może poza cmentarzem, o którym wiedzieli prawie wszyscy. Jednak dopiero wycieczka na trzecim warsztacie była dla uczniów pierwszą wizytą na kirkucie. Młodzież, w większości pochodząca z podopolskich miejscowości, bardzo chętnie zaangażowała się w projekt upamiętniający opolskich Żydów.
Uczniom udało się dotrzeć do osób odpowiedzialnych za klucz do bramy cmentarza, a dzięki ich zainteresowaniu tym miejscem służby miejskie skosiły trawę na terenie kirkutu.
Na wycieczkę śladami opolskich Żydów uczniowie zaprosili swoich kolegów i koleżanki ze szkoły, a także dr. Macieja Borkowskiego, autora książki Gmina Żydowska w Opolu w latach 1812–1944, który podczas warsztatów spotkał się z uczniami w szkole. Wycieczka wiodła przez browar Friedlaenderów, głaz upamiętniający spalenie synagogi przez Niemców i miejsce, gdzie dawniej stała synagoga i biura gminy, a dziś stoi przedszkole.
Uczniowie dotarli też do budynku Starej Synagogi, w którym dziś mieście się siedziba telewizji Opole, i na ul. św. Wojciecha, dawniej Judengasse, gdzie koncentrowało się żydowskie życie miasta. Ostatnimi punktami na trasie był kirkut na ul. Granicznej oraz Ozimska Bocznica, przy której znajdował się przejściowy obóz zagłady, skąd wysyłano Żydów do gett i obozów.
Ekspert na trzecim spotkaniu warsztatów i honorowy gość wycieczki, dr Borkowski, powiedział, że „bez Żydów Opole byłoby uboższe”. Znaczenie tych słów dobrze rozumieją już uczniowie opolskiego technikum, którzy podczas realizacji projektu Szkoła Dialogu mieli okazję dogłębnie poznać historię opolskich Żydów i ich wkład w rozwój miasta.
Dowiedziałam się dużo ciekawych informacji na temat kultury żydowskiej. Zaciekawiła mnie bardzo historia Żydów mieszkających kiedyś na Opolszczyźnie. Z całą grupą i dwoma trenerkami zwiedziliśmy Opole, ale przez pryzmat kiedyś zamieszkałych tu Żydów. Było niezwykle ciekawie i interesująco.
Karolina, uczestniczka warsztatów
Szkoła:
Publiczne Technikum przy Zespole Szkół Zawodowych nr 4
Uczniowie:
grupa uczniów z różnych klas
Nauczycielka:
Katarzyna Kosmala
Ekspert:
Maciej Borkowski
Trenerzy:
Adam Gąsecki, Małgorzata Nowicka
Więcej informacji o Opolu znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
