| 2012 |
Wadowice
Zespół Szkół nr 1
Zespół Szkół nr 1
| 2012 |
Wadowice to miasto kojarzone przede wszystkim z papieżem. To tu, przy ulicy Kościelnej 7, urodził się i wychowywał Karol Wojtyła. W tym czasie jedną czwartą mieszkańców stanowili Żydzi. Jako że w Wadowicach nie było szkoły żydowskiej, żydowskie dzieci chodziły do szkoły powszechnej. Również Karol zaprzyjaźnił się w szkole z żydowskim chłopcem, Jerzym Klugerem, z którym lubił grać w piłkę na wadowickich uliczkach. W czasie wojny ich drogi się rozeszły, ale spotkali się ponownie w Rzymie podczas II Soboru Watykańskiego.
W czasie warsztatów Szkoły Dialogu uczniowie poznawali żydowską historię Wadowic i byli zainteresowani zagadnieniami związanymi z Żydami, zwłaszcza w kontekście biografii Jana Pawła II. Dużym przeżyciem była wizyta na kirkucie, ogrodzonym i bardzo dobrze zachowanym. „Byłam tam pierwszy raz i byłam pod wielkim wrażeniem” – mówiła Paulina, jedna z uczestniczek warsztatów po odwiedzeniu cmentarza. Przygotowując się do wycieczki śladem wadowickich Żydów, która wieńczyła udział w Szkole Dialogu, uczniowie korzystali z rozmaitych opracowań historycznych i materiałów fotograficznych.
Udało im się odnaleźć bardzo ciekawe ilustracje synagogi, które wykorzystali podczas spaceru. „Warsztaty oraz przygotowana przez nas wycieczka pogłębiły naszą wiedzę na temat Żydów, a także dowiedzieliśmy się dużo o miejscowości, w której mieszkamy. Niewątpliwie same warsztaty oraz czas poświęcony na przygotowanie trasy wycieczki sprawiły, że nauczyliśmy się wzajemnego szacunku oraz współpracy. Staliśmy się bardziej empatyczni i wrażliwi” – napisały potem w sprawozdaniu Ola i Sabina, dwie uczennice wadowickiego liceum.
8 czerwca uczniowie wraz z przybyłymi gośćmi, wśród których znaleźli się także przedstawiciele lokalnych władz, wyruszyli na spacer „Śladami wadowickich Żydów”. Udali się najpierw na ulicę Mickiewicza, gdzie niegdyś znajdowało się renomowane gimnazjum, do którego uczęszczali Żydzi i Polacy, w tym Karol Wojtyła. Dziś w budynku mieści się Liceum Ogólnokształcące im. Marcina Wadowity. Na tej samej ulicy znajdowały się jatki żydowskie. Zebrani poszli też na wadowicki Rynek, gdzie uczniowie zapoznali ich z historią wadowickich Żydów.
Opowiadali, że Żydzi osiedlali się tu od XIX wieku, że w 1881 roku założyli gminę i że cztery lata później wybudowali synagogę. Że byli właścicielami tartaku, młyna, licznych fabryk i sklepików. Oraz o tym, jak po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do miasta zmuszano ich do prac przy regulacji rzeki Sławy, że część stłoczono w getcie i że w 1943 roku wszystkich jego mieszkańców wywieziono do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau.
W kolejnym punkcie wycieczki – na placu Solidarności, uczniowie przedstawili sylwetki zasłużonych dla miasta Żydów. Był Herman Reich – prezes gminy, dr Wilhelm Kluger – adwokat, Dajan Cwi Elimelech Greisman – rabin. Na placu Bohaterów Getta natomiast opowiedzieli o tragicznych losach społeczności żydowskiej w czasie wojny. O tym że getto było wielkości boiska piłkarskiego i że Niemcy stłoczyli w nim 200 osób w 30–40 domach. Że brama do getta znajdowała się przy piekarni, a getto było otoczone drutem kolczastym. Dalej jest kirkut. Wejście na cmentarz znaczy brama przejazdowa w domu przedpogrzebowym.
Po jej lewej stronie do niedawna znajdowało się dwupokojowe mieszkanie dozorcy, obecnie opuszczone. Po prawej natomiast, pomieszczenie do użytku bractwa Chewra Kadisza, nieużywane. Starosta mówi o planach utworzenia tu Muzeum Żydów Wadowickich. Sam teren cmentarza jest bardzo zadbany. Starannie skoszona trawa, licznie zachowane ustawione pionowo macewy, niektóre kolorowe, z napisami w języku polskim i hebrajskim. W tym miejscu uczennice opowiadziały o przebiegu ceremonii pogrzebowej i zasadach obchodzenia się z ciałem zmarłego.
Ostatnim punktem wycieczki było miejsce po dawnej synagodze, mieszczącej niegdyś nawet 700 osób, gdzie dziś funkcjonuje przedszkole i stoi tablica upamiętniająca społeczność żydowską oraz miejsce po dawnej mykwie – dziś mieści tu się pralnia. Po zakończonej wycieczce władze powiatu zaproponowały umieszczenie zebranych przez uczniów informacji na stronie internetowej powiatu, gratulowały pomysłu, wiedzy i organizacji i przyznały, że ich pokoleniu tego typu informacji bardzo brakowało.
Sięgaliśmy do różnych źródeł, aby uzyskać informacje na temat życia codziennego Żydów, miejsc, które były z nimi związane, np. synagoga, mykwa. Jednak najlepiej zachowanym miejscem okazał się cmentarz żydowski. Osobiście byłam tam pierwszy raz i byłam pod wielkim wrażeniem.
Paulina, uczestniczka warsztatów
Warsztaty oraz przygotowana przez nas wycieczka pogłębiły naszą wiedzę na temat Żydów, a także dowiedzieliśmy się dużo o miejscowości, w której mieszkamy. Niewątpliwie same warsztaty oraz czas poświęcony na przygotowanie trasy wycieczki sprawiły, że nauczyliśmy się wzajemnego szacunku oraz współpracy. Staliśmy się bardziej empatyczni i wrażliwi.
Aleksandra i Sabina, uczestniczki warsztatów
Szkoła:
Zespół Szkół nr 1
Uczniowie:
klasa Ia liceum
Nauczyciel:
Sławomir Siedlecki
Ekspert:
Jacek Jończyk
Trenerki:
Małgorzata Nowicka, Maria Pawlak
Więcej informacji o Wadowicach znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Program Szkoła Dialogu w Wadowicach został zrealizowany dzięki wsparciu JONATHANA DORFMANA.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
