Braniewo

Na żydowskim cmentarzu wznoszą się budynki gospodarcze, mieszkalne i garaże. Podobno za garażami leży jedna macewa, ale nikt ostatnio jej nie widział. Po nadrzecznym domu modlitwy nie ma już śladu, nikt o nim nic nie wie. Po Stowarzyszeniu Kobiet Żydowskich w Braniewie też. Ani budynku, ani informacji.
Była również fabryka i apteka należąca do rodziny Wolfów, którzy wyjechali z Braniewa do Ameryki tuż po nocy kryształowej. Szczątki zabudowania zostały, o Wolfach nikt nic nie wie. W Centrum Informacji nie warto nawet pytać. Ale zbieracze znaleźli jednak wieszak do ubrań. Podobno żydowski, podobno pochodzący z jednego z żydowskich sklepów.

W samym Braniewie trudno o rozmowę. Nikt nie pamięta, nie jest stąd, tylko skądinąd. Jedna kobieta, urodzona w 1927 r. pod Braniewem, widziała jakiegoś Żyda. Jednego.
Ciężko jest coś zbudować w takim mieście. Jak uwidocznić tutaj coś nieobecnego? Dziewczynom z klasy hotelarskiej Zespołu Szkół z Braniewie w jakiś przedziwny sposób się to udało. Uczennice zadbały o patronat honorowy burmistrza p. Moniki Trzcińskiej oraz starosty p. Leszka Dziąga. Zdobyły zainteresowanie p. Tomasza Sitarza z TV Braniewo 24 oraz redaktorki gazety „Ikat”, p. Aleksandry Jakimczuk. Później zaś zaczęły działać.

Podczas zorganizowanego przez siebie 17 października Dnia Kultury Żydowskiej przedstawiły elementy tańca żydowskiego i opowiedziały, czego się dowiedziały na temat żydowskiej kultury i religii. Poczęstowały gości zrobionymi przez siebie potrawami kuchni żydowskiej i własnego wypieku ciastkami. Była  wspomniana pani burmistrz, byli  wicestarości, był też wójt gminy, jeden z członków zarządu powiatu, naczelnik Wydziału Oświaty, Kultury i Promocji oraz lokalne media. Wydarzenie poruszyło wszystkich. Wpisywali się do księgi pamiątkowej,  padały miłe słowa. Kilka dni później, 27 października,  uczennice ruszyły w miasto z  p. Sitarzem z telewizji i pytały przechodniów o to, ,co wiedzą i czego nie wiedzą  na temat żydowskiej historii ich miasta. Porozwieszały też plakaty zapraszające mieszkańców na wycieczkę „Odkrywamy niewidzialne miasto” organizowaną 3 grudnia. Plakaty zawisły na ścianach sklepów i urzędów, ośrodkach kultury i informacji turystycznej. Oprócz mieszkańców i władz powiatu  przyszły osoby z informacji turystycznej,  Uniwersytetu Trzeciego Wieku,  Towarzystwa Miłośników Braniewa. Wszyscy dostali broszury, foldery, w których były zaznaczone i opisane miejsca  oraz poszczególne punkty wycieczki.

Grupa została oprowadzona po tych żydowskich już pustkowiach, po cmentarzu żydowskim, po miejscach gdzie był kiedyś dom modlitwy i synagoga, gdzie działało Stowarzyszenie Kobiet Żydowskich, szpital, sklepy żydowskie i fabryka cygar.
Uczennice zorganizowały też Bieg Pamięci Żydowskiej Braniewo. Pomogła im dyrektorka Miejskiego Ośrodka Sportu. Był start, meta, taśmy po bokach i numery. Bieg będzie odbywał się cyklicznie, co roku.
7 grudnia, czyli wtedy kiedy wypada drugi dzień Chanuki, uczennice z tańcem i apelem o pamięć wystąpiły w Braniewskim Domu Kultury. Zorganizowały też wykład o. Szczepana Szpyra o chrześcijaństwie i judaizmie. Żeby na tym nie poprzestać, przygotowały warsztaty dla II klasy Technikum Leśniczego w Braniewie. Chciały bowiem przekazać dalej to, czego same się dowiedziały i czego same doświadczyły podczas warsztatów z trenerami Szkoły Dialogu.
Pani burmistrz obiecała, że tam gdzie powinny, staną tablice upamiętniające żydowskie Braniewo: w miejscu synagogi, domu modlitwy i cmentarza. Uczennice będą jeszcze występować w lutym na spotkaniu Koła Miłośników Braniewa. W marcu z kolei zorganizują warsztaty dla Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

Te wszystkie lekcje nauczyły mnie, jak kiedyś ludzie dużo przeszli, ile bólu znieśli i ile im czasu zajęło odnalezienie choćby najmniejszego elementu po przodkach. Dało mi to do zrozumienia jak ważna jest rodzina.

Uczestniczka warsztatów

Więcej informacji o Braniewie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.