Busko-Zdrój

W czasie II wojny światowej Żydów z Buska wywieziono do Jędrzejowa, a potem do obozu śmierci w Treblince. Część ludności żydowskiej zginęła z rąk nazistów na terenie miejscowego cmentarza żydowskiego. Po społeczności żydowskiej w Busku-Zdroju pozostał budynek synagogi – obecnie własność prywatna (w środku mieszczą się sklepy) – oraz teren dawnego kirkutu przy obecnej ulicy Widuchowskiej.

Licealiści przeprowadzili ankiety zarówno z dorosłymi mieszkańcami Buska-Zdroju, jak i z uczniami trzecich klas gimnazjów, których później zaprosili do szkoły na prezentację projektu. Pytania odnosiły się ogólnie do wiedzy na temat tradycji żydowskiej i obecności społeczności żydowskiej w Busku-Zdroju i okolicach.

Uczniowie przystąpili następnie do opracowania wyników badań. Ich wnioski były następujące: mieszkańcy Buska w wieku 20–45 lat bardzo mało wiedzą na tematy żydowskie. Słabo orientują się np. gdzie położony jest stary cmentarz żydowski. Inaczej w ankiecie wypadły osoby starsze (powyżej 70. roku życia), które chętnie dzieliły się doświadczeniami i wspomnieniami ze swojego dzieciństwa.

fot. A.Jałosińska, J.Jeschke

Choć i w tej grupie wiekowej zdarzały się przypadki niechęci wobec tematu rozmowy, to można odnieść wrażenie, że akurat te osoby mają sporą wiedzę, ale z sobie wiadomych powodów nie chcą wracać pamięcią do tamtych czasów.

W kolejnym etapie pracy nad projektem licealiści postanowili zaprezentować wszystkie zebrane materiały, wyniki badań i pozostałe informacje w formie happeningu. Niestety, mimo zapału grupy dużym problemem okazała się postawa władz lokalnych i części dyrekcji zaproszonych szkół, którzy wyrazili sprzeciw, by wydarzenie było dostępne dla mieszkańców Buska i uczniów niektórych szkół.

Grupa nie przejęła się jednak tym rozczarowującym doświadczeniem, ale została jeszcze bardziej zmotywowana do działania. „Chcemy podzielić się zdobytą wiedzą z naszymi kolegami i koleżankami, by pokazać im, że większość tego, co wiemy o Żydach, to stereotypy. Ponadto chcemy zachęcić innych, którzy może jeszcze mają jakieś uprzedzenia, do większej otwartości i tolerancji. Rozmowa to świetna forma poznania się, podejmując taki dialog, trzeba mieć jednak pewną wiedzę. Naszym projektem pragniemy tej wiedzy dostarczyć.

Chcemy, aby temat Żydów nie był już tematem tabu, a naszym zainteresowaniem zarazili się też inni. Na szczęście od nauczycieli oraz szkoły grupa dostała bardzo duże wsparcie” – twierdzą współautorki projektu.
5 czerwca 2012 roku na terenie szkoły odbyło się duże wydarzenie kulturalne o nazwie Sztetl, w którym wzięło udział około 100 osób z różnych klas liceum oraz gimnazjum. W ramach happeningu odbył się pokaz tańca żydowskiego, tłumaczenie różnych ciekawostek z zakresu judaizmu i kultury żydowskiej (np. kwestie aborcji, antykoncepcji czy małżeństwa). Powstały plansze i prezentacje pokazujące dawne i dzisiejsze życie w miejscowościach okolicznych Buska-Zdroju, m.in. w Nowym Korczynie, Chmielniku, Pińczowie, Wiślicy.

Przygotowano również tablice o Izraelu czy zapożyczeniach w języku polskim z jidysz. Uczniowie przybliżyli ponadto sylwetkę i twórczość Marka Chagalla oraz obecne w niej wpływy kultury żydowskiej i judaizmu. Dla wszystkich przewidziany był również poczęstunek z potraw kuchni żydowskiej.

Na zakończenie dnia uczestnicy zostali poproszeni o ponowne wypełnienie ankiet, a wyniki pokazały, jak bardzo w ciągu jednego dnia poszerzyli swoją wiedzę o kulturze i historii społeczności żydowskiej w Busku-Zdroju.

photo: A.Jałosińska, J.Jeschke

Więcej informacji o Busku-Zdroju znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.