Dębica

Niektórzy jednak przetrwali dzięki heroicznej postawie ludzi takich jak rodzina Mikołajkowów czy Kurosiów, którzy ukrywali Żydów przed Niemcami, mimo wiszącego w mieście ogłoszenia: „Każdy, kto nie wskaże ukrywającego się Żyda, będzie rozstrzelany”. W Dębicy zachowała się synagoga, która służy obecnie za miejsce handlu, wywołując spore kontrowersje; dobrze utrzymany kirkut z około pół tysiącem nagrobków i pożydowskie domy na ul. Wielkopolskiej. Zachowały się także dwa bardzo szczególne budynki – w jednym znajdowała się siedziba gestapo, a w drugim – oddalonym o 50 metrów – dom państwa Mikołajkowów.

Na jednym z warsztatów Szkoły Dialogu uczniowie spotkali się z p. Arkadiuszem Więchem – historykiem i autorem monografii o życiu społecznym Dębicy XIX i XX w. Gość rozjaśniał zawiłości historyczne związane z dębickimi Żydami, mówił o metodzie krytycznego oglądu źródeł oraz przybliżył sylwetki państwa Henryki i Tomasza Kurosiów, którzy otrzymali tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Uczniowie samodzielnie nawiązali kontakt z p. Ireneuszem Sochą – muzykiem nawiązującym do tradycji klezmerskich, tłumaczem „Księgi Dębicy” („Sefer Dembitz”). Podczas pracy nad wycieczką śladami dębickich Żydów, młodzi badacze lokalnej historii korzystali z różnorodnych źródeł – stron internetowych, bibliotek, odwiedzili również Muzeum Regionalne ze zbiorem judaików. Ponadto przeprowadzili wideoankietę wśród nauczycieli na temat historii i kultury żydowskiej.

Na wycieczkę, która odbyła się w maju, licealiści zaprosili młodszych kolegów i koleżanki z gimnazjum. Rozpoczęli w szkolnej auli od chóralnego wykonania Hava Nagila, a następnie przeistoczyli się w przewodników. Trasa spaceru wiodła przez synagogę, rynek, park jordanowski, gdzie podczas wojny znajdowało się getto, dom należący niegdyś do państwa Mikołajkowów, pl. Gryfitów, gdzie dawniej znajdowało się centrum miasta oraz kirkut.

W trakcie wycieczki zgromadzeni mogli wysłuchać m.in. historii dwóch rodzin odznaczonych tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Na dużych planszach organizatorzy prezentowali kopie archiwalnych zdjęć synagogi i jej wyposażenia, kopie przedwojennych rachunków sklepowych czy dyplom nadania tytułu Sprawiedliwego panu Kurosiowi.

Po wycieczce uczniowie nie zakończyli swych działań. „W przeciągu ostatniego miesiąca znacząco poszerzyliśmy swoje horyzonty myślenia na temat zaskakującej przeszłości kryjącej się tuż za rogiem. Szokującym jest fakt, że tak mało się o tym mówi, mając tak naprawdę źródła na wyciągnięcie ręki” – mówił jeden z uczestników projektu. Dlatego licealiści opracowali mapkę z trasą spaceru i przy pomocy Starostwa Powiatowego w Dębicy wydali miniprzewodnik: „Szkoła dialogu. Ścieżka dydaktyczna śladami polskich i żydowskich dębiczan”. Jak napisano we wstępie publikacji, uczniowie chcieliby zachęcić do zapoznania się z przeszłością i odkrycia na nowo miejsc, wobec których czasami przechodzimy obojętnie.

Więcej informacji o Dębicy znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.