Działoszyce

Synagoga w Działoszycach stoi bez dachu. Została wybudowana w 1852 r., kiedy Żydzi stanowili większość mieszkańców miasta. Jak to większość? – dziwią się uczniowie. Warsztaty Szkoły Dialogu otwierają im oczy na żydowską historię miasta. Historię, po której zostały materialne ślady, ale o której nie mówi się dużo. Dzięki programowi Szkoła Dialogu pamięć o żydowskich mieszkańcach miasta zostanie w pewnym stopniu przywrócona.

Dawniej żydowskie Działoszyce tętniły życiem. Żydzi przybyli tu już w XVI w. Pierwszą synagogę – drewnianą – zbudowali w 1707 r. spłonęła 25 lat później, wybudowano więc kolejną. Jednak i tę spotkał podobny los. Trzecia, murowana bożnica zachowała się do dziś, popada jednak w ruinę. W dobudówce synagogi niegdyś znajdowały się cheder, biblioteka, mykwa i mieszkanie rabina. Pod koniec XIX w. w mieście prosperowało 6 garbarni, 3 cegielnie, 2 olejarnie, 2 fabryki świec, kopalnia gipsu i kaflarnia. W rękach Żydów znajdował się cały handel obnośny. Z pobliskiej Austrii przemycano różne towary, na przykład korale, które kupcy zabierali stąd aż na Syberię.

W dwudziestoleciu międzywojennym Żydzi prowadzili piekarnie, zakłady stolarskie, czapnicze, fotograficzne, fryzjerskie, krawieckie, powroźnicze, pończosznicze, szewskie, szklarskie, wędliniarskie…

Wszystko to skończyło się w 1942 r., kiedy Niemcy zebrali działoszyckich Żydów na rynku, a następnie przewieźli do obozu Zagłady w Bełżcu. Chorych, starszych i dzieci rozstrzelano na żydowskim cmentarzu przy ul. Skalbmierskiej. W 1989 r. nieopodal tego miejsca postawiono pomnik w hołdzie pomordowanym Żydom.

Uczniowie z działoszyckiego zespołu szkół podczas warsztatów poznawali losy miejscowych Żydów, a także ich kulturę i religię. Podczas zajęć grupa chętnie angażowała się w pracę. Zainteresowanie, które wzbudził w nich blok informacji związanych z kulturą żydowską, przerosło oczekiwania. Ich zaangażowanie nie ograniczyło się do samych warsztatów – włożyli dużo pracy w przygotowywanie projektu wycieczki śladami działoszyckich Żydów, organizując spotkania ze starszymi mieszkańcami Działoszyc i przeprowadzając z nimi wywiady. Zgromadzili także pokaźną kolekcję zdjęć i informacji, które zaprezentowali w formie prezentacji multimedialnej.

Współpraca z działoszyckimi licealistami okazała się dla nas wspaniałym doświadczeniem. To otwarci, ciekawi świata młodzi ludzie. Dzięki ich zaangażowaniu i zgromadzonym informacjom również i my mogłyśmy dowiedzieć się wielu ciekawych informacji na temat ich miasteczka, których próżno byłoby szukać w książkach czy w internecie.

Trenerzy Forum Dialogu

Więcej informacji o Działoszycach znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Projekt zrealizowany dzięki wsparciu The Rothschild Foundation Europe.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.