Izbica Kujawska

Chcieli wiedzieć więcej o judaizmie. Wszyscy zgodnie przyznali, że brak różnorodności we współczesnym społeczeństwie polskim skutkuje brakiem tolerancji.

Gimnazjaliści bardzo pragnęli ten stan rzeczy zmienić, właśnie w Izbicy. Bardzo więc zaangażowali się w organizowanie wycieczki, która miała być ich finalnym projektem. Dotarli do ciekawych informacji – dowiedzieli się, gdzie ukrywał się jeden z izbickich Żydów podczas wojny, kim był szames i jak nazywał się kantor. W ramach projektu stworzyli prezentację o izbickich Żydach, przygotowali też „Izbicki serwis informacyjny z lat 30. XX wieku”, udało im się zebrać przedwojenne zdjęcia miasta, postarali się o muzykę żydowską, a także o poczęstunek – sami upiekli chałkę. Wszystko to zaprezentowali nauczycielom i rodzicom, a dwa tygodnie później zaprosili grupę uczniów ze szkoły na wycieczkę w formie spaceru po wielokulturowej Izbicy.

Przewodnim tematem wycieczki była historia lokalnych Żydów. Gimnazjaliści zabrali więc uczestników śladami społeczności żydowskiej. Przybliżyli historię bogatą w opowieści o konkretnych ludziach. Mówili więc o rabinie Szlame Grudzińskim, który w 1939 r. został zmuszony przez Niemców do samobójczego skoku z dachu synagogi. Wcześniej Niemcy zdążyli jeszcze spalić święte księgi. Mówili o mieszkańcach getta, które utworzono w 1941 r. przy ul. Garbarskiej. Przesiedlono do niego około 1000 osób, a likwidację getta przeprowadzono w dniach 14–15 stycznia 1942 r. Izbickich Żydów wywieziono do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. Opowiadali o Jakubie Grojnowskim (Szlama Ber Winer), który uciekł z obozu i złożył w getcie warszawskim pierwszą wstrząsającą relację o masowym ludobójstwie w obozach. Później zginął w Bełżcu. Wszyscy uczestnicy wycieczki przeszli również na cmentarz żydowski.

Uczniowie nie zapomnieli też o zabytkowym a popadającym w ruinę kościele ewangelickim i kościele katolickim z zabytkową drewnianą kaplicą pogrzebową. To w jego budynku podczas wojny Niemcy zamknęli żydowskie rodziny, a po kilku dniach wywieźli je do obozu zagłady. Uczniowie odwiedzili także cmentarz ewangelicki. Chcieli w ten sposób włączyć element wielokulturowości miasteczka do tematyki wycieczki.

Gimnazjaliści mieli jeszcze wiele pomysłów na projekty związane z tematem Żydów z Izbicy: wycieczka do obozu zagłady w Chełmnie, przeprowadzanie wywiadów ze starszymi mieszkańcami miasta, zorganizowanie wystawy z judaikami w lokalnym muzeum. Delegacja uczniów z gimnazjum uczestniczyła też w Marszu Pamięci w obozie zagłady w Chełmnie.

Powstał też wiersz:

Szłam przez środek sali
– pełnej dusz.

 Najpierw powoli nie zwracając uwagi.
Nagle przystanęłam na środku ulicy.
Ktoś powiedział – spójrz!
Rozejrzałam się, na każdej stronie była inna świątynia
znak innej kultury, znamię Izbicy.

Zaczęłam biec.
Ocean twarzy, kiedyś niewyraźny, nabrał barw.
Coraz chętniej się w nim zanurzałam.
Coraz bardziej odkrywałam swoją przeszłość,
swoje Ja.
Nim się obejrzałam, dostrzegłam, że to koniec…
… Nie!
To nie koniec.

(K……a)

Więcej informacji o Izbicy Kujawskiej znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.