| 2013 |
Konstancin-Jeziorna
Zespół Szkół nr 2 im. Stefana Żeromskiego
Zespół Szkół nr 2 im. Stefana Żeromskiego
| 2013 |
Konstancin-Jeziorna – obecnie willowe podwarszawskie uzdrowisko, 17 tys. mieszkańców. Przed II wojną światową Konstancin i Jeziorna stanowiły dwie osobne miejscowości. Żydzi zamieszkiwali głównie tę drugą. Pierwsze wzmianki o ich obecności w Jeziornej pochodzą z XIX w. Po I wojnie światowej mieszkało tam ponad 300 Żydów, w 1939 r. było ich około 450, co stanowiło wtedy około 53 proc. społeczności miasta. Trudnili się głównie handlem oraz rzemiosłem, choć byli wśród nich także przedstawiciele inteligencji – lekarze i adwokaci. W Jeziornie wybudowano drewnianą synagogę, tzw. synagogę na błotach, a w latach trzydziestych postawiono kolejną, tym razem murowaną. Obok niej znajdowała się mykwa, której budynek zachował się do dziś. Żydzi z Konstancina i Jeziorny prawdopodobnie nie mieli swojego kirkutu, chowani byli w Piasecznie.
Podczas II wojny światowej na terenie Jeziorny Niemcy utworzyli getto w granicach ulic Warszawskiej, Bielawskiej, Zgody, Fabrycznej i rzeki Jeziorki. Niewiele wiadomo o jego historii. W 1941 r. Żydów z Jeziornej przetransportowano do getta warszawskiego.
Na stronie Wirtualnego Sztetla umieszczona jest informacja: „Uwaga: poszukujemy wszelkich informacji o getcie w Jeziornie”. Jest też zagadkowa kwestia kirkutu. W Konstancinie-Jeziornie nie ma cmentarza żydowskiego, na mapach z okresu międzywojennego nie ma też jakiejkolwiek wzmianki o cmentarzu żydowskim, jednak we fragmencie zachowanej księgi wieczystej z 1887 r., na granicy Chylic i Wierzbna zaznaczona jest działka opisana jako „kirkut”. Jest więc pole do poszukiwań. Na zdjęciu z warsztatów trenerka Forum Dialogu uważnie ogląda framugę drzwi na pożydowskim domu na ul. Koziej. Szuka śladu po mezuzie.
Uczniom z gimnazjum chce zaszczepić żyłkę poszukiwacza, badacza lokalnej historii, a także lidera i organizatora. Najpierw trenerzy muszą jednak przekazać podstawowe informacje o judaizmie i Zagładzie, wiedza gimnazjalistów w tym zakresie jest bowiem znikoma. Wycieczka po mieście na trzecim warsztacie zawstydza uczniów tym, jak niewiele wiedzą o swojej miejscowości. Sprawa zmienia się nieco po zakończeniu warsztatów. Uczestnicy Szkoły Dialogu nabytą wiedzą chcą podzielić się z uczniami równoległych klas.
Spotkanie trzech klas przyjmuje formę wirtualnego spaceru. Uczniowie przewodnicy wyświetlają na rzutniku mapę z zaznaczonymi najważniejszymi punktami w mieście związanymi z żydowskimi mieszkańcami. Pokazują zdjęcia zachowanych budynków. Opowiadają o jatkach i zasadach koszerności, o dwóch synagogach w Jeziornie, o Abramie Konigesteinie. Mówią o żydowskich świętach, o mykwie, czystości rytualnej. Wspominają też czasy okupacji, realia życia w getcie i wywózkę do Warszawy, gdy lutowej nocy 1941 r. oddział Niemców wkroczył do getta, Żydów wygnano z domów i bez żadnych bagaży załadowano na samochody.
Uczniowie przedstawili swoim kolegom i koleżankom postać p. Stanisława Penconka odznaczonego tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, a także opowiedzieli o siostrach szarytkach z Klarysewa, które podczas wojny ukrywały Żydów. Podzielili się też informacjami o wspomnianym domie Icka Lichtensztejna na ul. Koziej. „Nabrałam większego szacunku do Żydów. Stało się tak dlatego, bo poznałam ich kulturę i obyczaje” – mówi po zakończonym projekcie jedna z uczestniczek warsztatów.
Szkoła:
Zespół Szkół nr 2 im. Stefana Żeromskiego
Uczniowie:
II klasa gimnazjum
Nauczyciele:
Wojciech Guszkowski, Katarzyna Marcińczyk
Trenerzy:
Anna Geller, Stanisław Niemojewski
Więcej informacji o Konstancinie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Program Szkoła Dialogu w Konstancin-Jeziornej został zrealizowany dzięki wsparciu CAROL SAIVETZ.
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
