| 2012 |
Węgrów
I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza
I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza
| 2012 |
W Węgrowie, jednym z najstarszych miast województwa mazowieckiego, Żydzi zaczęli osiedlać się na przełomie wieków XVI i XVII. Przed wojną stanowili ponad połowę mieszkańców. Mieszkali głównie na ulicach Koziej i Żydowskiej. Funkcjonowały tam żydowskie szkoły, partie polityczne, kluby sportowe, organizacje społeczne, domy modlitwy, mykwa oraz cmentarz żydowski. Przy dawnej ulicy Joselewicza mieściła się Wielka Synagoga. Jej rabinem był Yakov Mendel Morgenstern, zabity przez Niemców w 1939 roku na węgrowskim rynku. W czasie wojny zarówno synagoga, jak i inne budynki należące do gminy żydowskiej zostały zniszczone. W 1940 roku utworzono getto, a w latach 1942–1943 ulokowanych w nim Żydów przewożono do obozu zagłady w Treblince. Dziś po węgrowskiej społeczności żydowskiej pozostał cmentarz, na którym w 1981 roku wybudowano lapidarium.
Już na początku warsztatów Szkoły Dialogu uczniowie z Węgrowa wiedzieli, że w miejscu, w którym obecnie stoi budynek komisariatu policji, stała niegdyś Wielka Synagoga. Znali lokalizację domu ostatniego węgrowskiego rabina oraz przedwojennych żydowskich zakładów i sklepików. Posiadali ogólną wiedzę o żydowskiej kulturze i znali podstawowe terminy. Kiedy jednak podczas spaceru z trenerkami odkryli wyraźny ślad po mezuzie na drzwiach od podwórza domu rabina, tematyka warsztatów naprawdę do nich przemówiła. Historia stała się namacalna, a jej odkrywanie ekscytujące.
Po zajęciach w szkole rozmawiali z dziadkami w domu o przedwojennej historii. Szukali artykułów, map, fotografii. Próbowali ustalić dokładne granice getta. Nauczyciel, Paweł Wyszogrodzki, udostępnił im archiwalne zdjęcia z własnej kolekcji.
W końcu, na finałową wycieczkę zaprosili przedstawicieli lokalnych władz oraz koleżanki i kolegów z równoległej klasy. 21 czerwca, na tydzień przed letnimi wakacjami, wyruszyli na spacer śladami węgrowskich Żydów. Pogoda dopisywała. Trasa wiodła przez teren dawnego getta, dziedziniec synagogalny, pomnik Angela Rosenblata – pochodzącego z Węgrowa filologa i hispanisty, lapidarium upamiętniające węgrowskich Żydów oraz dom ostatniego węgrowskiego rabina.
Zaproszeni goście słuchali z zainteresowaniem, a nawet włączali się w narrację, uzupełniając wypowiedzi uczniów swoją wiedzą. Na zakończenie organizatorzy zaprosili wszystkich do Węgrowskiego Ośrodka Kultury. Tu odbył się pokaz żydowskiego tańca oraz prezentacja wystawy przedwojennych fotografii.
Licealiści przeprowadzili również quiz, dzięki któremu uczestnicy mogli sprawdzić, ile nowych informacji udało im się zdobyć w czasie wycieczki. Swoje działania licealiści udokumentowali filmikiem – znalazły się na nim między innymi zdjęcia z warsztatów, fragmenty nagrań z wycieczki i pokazu tańca oraz krótkie wywiady z uczestnikami spaceru.
Jedna z uczestniczek warsztatów napisała: „Na pamiątkę z tego przedsięwzięcia zostało nam wiele zdjęć i filmów. Ale rozbudzona ciekawość pozostała. Kto wie, może w przyszłości ktoś z nas będzie studiował judaistykę, turystykę, historię…? Zwiąże swoją pracę i życie z przygoda rozpoczętą w murach szkolnych? Ten projekt był dla mnie naprawdę wspaniałym doświadczeniem”.
Dzięki warsztatom wiele się dowiedziałam. Nawet nie zdawałam sobie sprawy z tego, jak wiele historii jest wokół mnie. Byłam nieświadoma. W Węgrowie nie tylko w czasie wojny działo się wiele. Mieszkał tu rabin, była Wielka Synagoga, do dziś zachował się malutki skrawek żydowskiego cmentarza.
Uczestniczka warsztatów
Szkoła:
I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza
Uczniowie:
klasa Ih
Nauczyciel:
Paweł Wyszogrodzki
Trenerki:
Aneta Ceglarek, Agata Jaworska
Więcej informacji o Węgrowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Program Szkoła Dialogu w Węgrowie został zrealizowany dzięki wsparciu WYDAWNICTWA ZNAK.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
