Żarki

Zespół Szkół im. Tadeusza Kościuszki

Od XVII w. w Żarkach mieszkali Polacy, Żydzi, Niemcy i Rosjanie. Miasto, choć małe, było miejscem współistnienia kilku kultur. Przed II wojną światową żyło tu 600 rodzin żydowskich, stanowili większość mieszkańców. Mieszkali głównie w okolicach rynku miejskiego oraz przy uliczkach wokół, które były  połączone z rynkiem przelotowymi sieniami i podwórkami. W mieście istniały trzy synagogi i trzy cmentarze żydowskie. Po wybuchu II wojny światowej, w lutym 1941 r., przy Starym Rynku utworzono getto. Jego granice wyznaczały tablice ostrzegawcze, zakazujące Polakom wstępu na teren getta. Podczas akcji likwidacyjnej, 6 października 1942 r., Niemcy rozstrzelali na kirkucie grupę trzystu Żydów, pozostałych wywieziono do gett w Częstochowie i Radomsku oraz do obozu w Treblince.

W mieście zachowała się do dziś jedna synagoga, jest też tzw. Nowy Cmentarz przy ul. Polnej. Kirkutem opiekuje się Wojciech Mszyca, pasjonat historii, który uratował ostatnią framugę z Żarek ze śladem po mezuzie.

W 2005 r. w Żarkach wytyczono Szlak Kultury Żydowskiej złożony z sześciu przystanków. Przy każdym z nich znajdują się tabliczki po polsku i po angielsku. W Ośrodku Kultury dostępne są publikacje na temat przedwojennych Żarek, świadomość wielokulturowej historii miasta jest więc w Żarkach obecna.

Warsztaty Szkoły Dialogu dały uczniom możliwość poszerzenia tej świadomości. „Udział w projekcie Forum Dialogu dał mi wiele do myślenia. Warsztaty uświadomiły mi, jak obszerna jest kultura żydowska. Bardzo cieszę się, że wzięłam udział w tych warsztatach. Chciałabym kiedyś jeszcze bardziej poznać kulturę żydowska” – mówiła o udziale w programie jedna z uczestniczek. W ramach projektu uczniowie przygotowali niezwykle interaktywną wycieczkę żydowskim szlakiem swego miasta. Poszczególne punkty programu były przeplatane zabawami, zadaniami do wykonania i pokazami odnalezionych archiwalnych ilustracji.

Odbiorcami wycieczki byli uczniowie 6 klasy szkoły podstawowej wraz z nauczycielką. Uczniowie znakomicie sprawdzili się w rolach przewodników. Poszczególne opowieści o kulturze i historii żareckich Żydów przeplatali ciekawymi zadaniami dla uczestników. Ci z chęcią brali udział w zadaniach, poszukując symboli na cmentarnych macewach (ciekawostką były dobrze zachowane i rzadkie macewy żeliwne, które wskazał młodzieży zaproszony przez trenerki Forum historyk dr Krzysztof Tabaka). Młodzi uczestnicy wycieczki odpowiadali też na pytania dotyczące żareckich Żydów odnalezione na sprytnie pochowanych w terenie karteczkach. Przez zabawę uczniowie nabywali zupełnie nowej wiedzy, a dzięki interaktywnej formie spaceru łatwiej przyswajali informacje z opowieści przewodników.
Opowieści i prezentacje towarzyszyły kilku przystankom wycieczki.

Na Starym Rynku odczytano tekst o Esterze, a uczniowie otrzymali  przygotowane wcześniej „przeszkadzajki”, tj. tamburyn, patyki, butelkę z ziarnami kukurydzy.  Mieli za zadanie hałasować za pomocą tych narzędzi za każdym razem, gdy usłyszą imię Hamana. Zadanie, nazwane Grą Purim, wywoływało powszechną radość zgromadzanych. Dodatkowo uczestnicy projektu przygotowali ciekawe materiały źródłowe, m.in. oryginalny list z getta w Żarkach, napisany po polsku przez Żyda bądź Żydówkę – dramatyczny apel z prośbą o pomoc. Powiększone zdjęcie dokumentu oraz jego treść wywarły duże wrażenie na uczestnikach spotkania. Wyobraźnię poruszał także przystanek przy dawnym domu rodziny Płaczków, Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, którzy uratowali p. Eliego Zborowskiego, narażając swoje życie. Uczniowie dotarli też do odnowionej synagogi, w której działa obecnie Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury.

Udział w projekcie Forum Dialogu dał mi wiele do myślenia. Warsztaty uświadomiły mi, jak obszerna jest kultura żydowska. Bardzo cieszę się, że wzięłam udział w tych warsztatach. Chciałabym kiedyś jeszcze bardziej poznać kulturę żydowską.

Uczestniczka warsztatów

Kultura żydowska nie jest mi już tak obca, a ponadto dowiedziałam się dużo o miejscowości, w której chodzę do szkoły. Nauczyłam się też tolerancji dla innych religii i kultur.

Uczestniczka warsztatów

Żarki

Szkoła:
Zespół Szkół im. Tadeusza Kościuszki
Uczniowie:
klasa I liceum i I technikum
Nauczycielka:
Alicja Misiak
Ekspert:
Krzysztof Tabaka
Trenerki:
Katarzyna Domagała, Weronika Romanik

Więcej informacji o Żarkach znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Darczyńcy

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

logo 2

Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.

Obywatele

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.

FOF właściwe