| 2012 |
Boguchwała
Liceum Ogólnokształcące
Liceum Ogólnokształcące
| 2012 |
Boguchwała to niewielkie, malownicze miasto w województwie podkarpackim. Pierwsi Żydzi zaczęli się tam osiedlać w połowie XVIII wieku. W XIX wieku dzierżawili miejscowy szynk oraz młyn. Pod koniec XIX wieku zakładali spółki: dzierżawiącą myto, dostarczającą materiałów do utrzymania dróg, prowadzącą wyręb lasów. Dla uczniów z liceum w Boguchwale te informacje to nowość. Dowiedzieli się o tym na warsztatach Szkoły Dialogu. „W ten oto sposób dowiedziałam się, że w mojej wsi mieszkali niegdyś Żydzi, co więcej – pozostały po nich stosunkowo rozliczne ślady” – mówi Julia, jedna z uczestniczek warsztatów. „Wiedza, jaką zdobyłam, bardzo mnie satysfakcjonuje i cieszy. Bardzo chcę ją pogłębić. Zainteresowały mnie zwłaszcza pamiątki i ślady po przodkach i ich relacjach z Żydami. Pogłębiłam także swą wiedzę historyczną, utrwalając jednocześnie informacje na temat wojny” – dopowiada Justyna.
We wrześniu 1939 r. do Boguchwały wkroczyli Niemcy. Rozpoczął się czas prześladowań i przymusowych wywózek do Niemiec. W 1940 roku powołano w gminie Judenrat.
Żydowskich mieszkańców oraz pięćdziesięciu Żydów zesłanych do Boguchwały z Krakowa przewieziono do getta w Rzeszowie oraz Czudca. Getto w Rzeszowie zostało zlikwidowane w dniach 7–15 lipca 1942 roku. Pamięć o zamordowanych nie zniknęła jednak zupełnie. „Razem z kolegami i koleżankami ze szkoły postanowiliśmy prześledzić losy Żydów na terenach naszych miejscowości, by kontynuować przekazywanie historii kolejnym pokoleniom” – opowiada Julia. By jak najlepiej zgłębić temat żydowskiego osadnictwa w Boguchwale i okolicach, uczniowie spotykają się z Elżbietą Kocurek – organizatorką wystawy poświęconej czudeckim Żydom, pracowniczką biblioteki, w której dawniej mieściła się synagoga. Elżbieta Kocurek pokazuje młodzieży jedyną zachowaną macewę z czudeckiego cmentarza, uczniowie dowiadują się też w jakich książkach mogą znaleźć informacje potrzebne im do przygotowania wycieczki śladem miejscowych Żydów.
Jednak w poszukiwaniu relacji o przedwojennych i wojennych realiach życia, licealiści wychodzą poza książki i internet. Przeprowadzają wywiady z dwoma starszymi mieszkankami miejscowości – Adaminą Krupa z Niebylca i Władysławą Kozik z Babicy. Dzięki tym cennym świadkom historii poznają między innymi losy żydowskiej rodziny Zelmana Wegi, mieszkającej w Babicach. Dowiadują się, że Zelman prowadził karczmę, a jego żona pracowała jako „modniarka” – wytwarzała damskie kapelusze, woalki i ozdoby. Państwo Wega mieli trójkę dzieci: Tońkę, Sabka i Saleka, które uczyły się razem z innymi dziećmi, z tą różnicą, że w sobotę – w czasie szabatu, nie nosiły do szkoły książek. Uczniowie dowiadują się również, jak sąsiedzi wspólnie bawili się na weselach czy obchodzili szabat. Adamina Krupa dzieli się też osobistą relacją z wywozu Żydów z Niebylca do getta: „To było bardzo smutne wydarzenie… Pamiętam, jak wtedy płakałam. Niemcy przyjechali i kazali się szybko pakować. Moi sąsiedzi mieli zabrać tylko najpotrzebniejsze rzeczy, zostawiając cały swój majątek. Następnie ich wszystkich zabrano…”.
Opowieści obu pań sprawiają, że poznawana historia staje się bardziej konkretna, namacalna, wyobrażalna. To już nie suche fakty, ale historie ludzi z krwi i kości… Historie, którymi należy się podzielić.
Dlatego uczniowie postanawiają zorganizować wycieczkę śladami Żydów z Boguchwały, Niebylca i Czudca. To swego rodzaju logistyczne wyzwanie. Uczniowie sprostali jednak zadaniu: podzielili się rolami, umówili terminy wizyt w bibliotekach – przedwojennych synagogach, zamówili transport i zaprosili młodszych kolegów na wspólną wyprawę. Pokazali im trzy byłe synagogi – w Boguchwale, Niebylcu i Czudcu oraz budynek mykwy, opowiadając jednocześnie o kulturze żydowskiej i zebranych historiach żydowskich mieszkańców tych okolic. Jak powiedział opiekun projektu Michał Figura wycieczka była „świadectwem wielokulturowej przeszłości naszej Małej Ojczyzny”.
Razem z kolegami i koleżankami ze szkoły postanowiliśmy prześledzić losy Żydów na terenach naszych miejscowości, by kontynuować przekazywanie historii kolejnym pokoleniom. W ten oto sposób dowiedziałam się, że w mojej wsi mieszkali niegdyś Żydzi, co więcej – pozostały po nich stosunkowo rozliczne ślady.
Julia, uczestniczka warsztatów
Wiedza, jaką zdobyłam, bardzo mnie satysfakcjonuje i cieszy. Bardzo chcę ją pogłębić. Zainteresowały mnie zwłaszcza pamiątki i ślady po przodkach i ich relacjach z Żydami. Pogłębiłam także swą wiedzę historyczną, utrwalając jednocześnie informacje na temat wojny. Warsztaty dały mi również porządną lekcję współpracy z rówieśnikami.
Justyna, uczestniczka warsztatów
Szkoła:
Liceum Ogólnokształcące
Uczniowie:
klasa I i II
Nauczyciel:
Michał Figura
Ekspertka:
Elżbieta Kocurek
Trenerki:
Katarzyna Pietrzak, Anna Szyba
Więcej informacji o Boguchwale znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
