Chorzów

Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 1 im. Wojciecha Korfantego

Chorzów leży w województwie śląskim i liczy 111 tysięcy mieszkańców. Pierwsi Żydzi przybyli tu pod koniec XVIII wieku. W 1860 roku mieszkało ich około 600, a w 1931 roku ponad 2800. Do dzisiaj zachowało się niewiele miejsc związanych z żydowską historią. W miejscu, w którym stała synagoga znajdują się dom handlowy i restauracja. O istniejącym tu kiedyś kirkucie przypomina niewielki pomnik o kształcie dwóch macew. Zachował się także budynek szkoły żydowskiej i kamienica, w której dzieciństwo spędził Franz Waxman. Ten muzyk żydowskiego pochodzenia napisał muzykę do ponad dwustu filmów i dwukrotnie otrzymał Oskara.

W trakcie warsztatów chorzowscy uczniowie na nowo odkrywali historię swojego miasta. „Dowiedziałam się wielu ciekawych informacji i rzeczy – gdzie znajdowała się kiedyś synagoga lub szkoła, kto zdobył Oskara, jak żyli tutaj Żydzi. Jestem tym wszystkim poruszona, a jednocześnie zszokowana, że tyle działo się w tej miejscowości” – wspomina Kamila, jedna z uczestniczek warsztatów. Młodzież zdobywała także doświadczenie w pracy projektowej. „Projekt nauczył mnie wielu przydatnych umiejętności, między innymi komunikacji, pracy w grupie, szukania informacji i odpowiedzialności” – powiedział Piotr.

Uczniowie przygotowywali się do wycieczki niezwykle pracowicie. Dodatkowych informacji szukali w przeróżnych źródłach, między innymi wertowali publikacje naukowe, przeprowadzili sondę uliczną, spotkali się z Alexem Danzygiem, pracownikiem Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Yad Vashem w Jerozolimie.

Ponadto wzięli udział w wykładzie „Klasyk mimo woli. O tym jak historia pomieszała szyki Waxmanowi”, organizowanym przez Muzeum w Chorzowie. Młodzież wybrała się także z wizytą do Domu Pamięci Żydów Górnośląskich, gdzie zwiedziła kirkut i uczestniczyła w warsztacie o żydowskich obrzędach pogrzebowych.

„Stojąc pod Urzędem Miasta wpadliście w dziurę czasoprzestrzenną i przenieśliście się w czasie do początku XX wieku” – taką informację otrzymali uczestnicy finałowej wycieczki, czyli gry terenowej „W poszukiwaniu zaginionej społeczności – śladami Żydów chorzowskich”. 9 grudnia na pięć grup gimnazjalistów czekało mnóstwo atrakcji. Zaopatrzeni w koperty (z fabułą gry, mapami, zadaniami, opisami miejsc, workiem na czekoladowe monety i kartę drużyny) wyruszali do kolejnych punktów. W miejscu, gdzie przed wojną znajdowała się synagoga, uczniowie poznawali jej historię, budowę i przeznaczenie. Dowiedzieli się także, kto był pierwszym rabinem, układali puzzle i rozwiązywali quiz. Dodatkowo mogli przeprowadzić uliczną sondę. Na ulicy Kazimierza Wielkiego uczestnicy odkrywali historię żydowskiej szkoły i Ernsta Goldschmidta – jednego z jej uczniów. Tu starsi koledzy poczęstowali ich macą i chałką. Czekało na nich także zadanie – przyporządkowanie nazw pomieszczeń do ich funkcji. Ponadto chętni uczniowie uczyli się liczyć po hebrajsku. Na ulicy Wolności, gdzie niegdyś znajdowało się kino, gracze poznali biogram Franza Waxmana – jego drogę od Chorzowa po Hollywood.

fot. A.Ceglarek, D.Cieślik

Mogli wcielić się w jego postać i napisać telegram opisujący wrażenia po odebraniu Oskara. Uczestnicy poznali również historię życia Juliusza Sterna, kupca handlującego herbatą i korzennymi przyprawami. Przy kamienicy, w której mieszkał handlarz, uczniowie z zamkniętymi oczami rozpoznawali smak chili, imbiru czy cynamonu. W Muzeum zaś gimnazjaliści obejrzeli część wystawy „W fiolecie jej do twarzy… chorzowskie kostiumy Barbary Ptak” i fragment musicalu „Skrzypek na dachu”. Dowiedzieli się też co znaczy „sztetl”, a na koniec rozwiązywali test. Wszystkie grupy udały się także do restauracji „Pod Drewnianym Bocianem”. Tu mogli się posilić. Oczekując na pizzę zmagali się z kolejnymi zadaniami: rozwiązywali quiz, rysowali przedmioty wynalezione przez Żydów, uczyli się pisać hebrajskie litery. Na ulicy Krzywej, w miejscu gdzie dawniej znajdował się kirkut, gracze poznali zwyczaje pogrzebowe i dzieje tego cmentarza. Następnie szukali, ukrytych na terenie „Parku pod Kasztanami”, zdjęć z symbolami umieszczanymi na macewach i przyporządkowywali je do otrzymanych opisów. Chętni mogli stworzyć z siebie żywą rzeźbę. Po wykonaniu wszystkich zadań uczestnicy udali się do szkoły. Tu czekał na nich poczęstunek. W czasie, gdy komisja podliczała punkty i wypisywała dyplomy, gimnazjaliści grali w grę planszową. Zaprojektowana przez starszych kolegów planszówka cieszyła się dużą popularnością. Ponadto gości mogli spróbować swoich sił w grze w drejdla. Uczniowie zadbali także o ewaluację gry miejskiej, poprosili uczestników o wskazanie jej mocnych i słabych stron.

Na zakończenie wspólnego dnia posłanka Danuta Pietraszewska pogratulowała organizatorom, uczestnikom i ich opiekunom. Głos zabrała także dyrektorka Sylwia Tkocz. Zwycięzcy gry otrzymali nagrody, a wszyscy uczestnicy upominki. Finałem spotkania było wspólne odśpiewanie „Shalom Chaverim”.

Uczniowie podjęli się także licznych działań dodatkowych. Wystosowali petycję do prezydenta Chorzowa z prośbą o upamiętnienie synagogi, zebrali ponad 200 podpisów. Przygotowali również happening „Oni tu mieszkali” upamiętniający chorzowskich Żydów. Odbyła się też szkolna dyskusja – panel ekspercki „Społeczność żydowska w pamięci historycznej mieszkańców”. Jeden z uczestników projektu, Robert Śniegocki, w raz z opiekunem Piotrem Płonką, wziął udział w III Ogólnopolskiej Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej „Ziemia węgla i stali – Od Los Angeles do Sin City” zorganizowanej przez Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Polskie Towarzystwo Historyczne. Panowie wygłosili referat „Zapomniana historia – Żydzi w Chorzowie w XIX i XX wieku”. Opowiadali o historii lokalnej społeczności i pracy nad projektem „Szkoły Dialogu”. Ponadto uczniowie zorganizowali w swojej szkole dzień kultury żydowskiej. W czasie przerw grała muzyka, można było zagrać w drejdla i skosztować dań kuchni żydowskiej.

Dowiedziałem się o tym, że w moim mieście żyło kiedyś bardzo dużo Żydów, byli oni również ważną częścią społeczeństwa. Na głównej ulicy znajdowała się synagoga, czyli miejsce modlitwy Żydów.

Olaf, uczestnik warsztatów

Dzięki zajęciom dowiedziałam się wielu ciekawych rzeczy, o których wcześniej nie miałam pojęcia, a także zaczęłam spoglądać na niektóre sprawy z całkiem nowej strony. Czuję się bogatsza o cenne doświadczenia.

Natalia, uczestniczka warsztatów

fot. A.Ceglarek, D.Cieślik

Chorzów

Szkoła:
Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 2 im. Wojciecha Korfantego
Wyróżnienie:
I miejsce na Gali Szkoły Dialogu 2016
Uczniowie:
klasy I-II technikum
Nauczyciele:
Agnieszka Kasperczyk, Piotr Płonka
Trenerki:
Aneta Ceglarek, Dorota Cieślik

Więcej informacji o Chorzowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Darczyńcy

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

logo 2

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.

FOF właściwe