| 2017 |
Ciechanów
Gimnazjum nr 2 im. Zjednoczonej Europy
w Miejskim Zespole Szkół nr 1
Gimnazjum nr 2 im. Zjednoczonej Europy
w Miejskim Zespole Szkół nr 1
| 2017 |
Po synagodze, kirkutach i żydowskiej dzielnicy pełnej różnorodnych szkół, sklepów, stowarzyszeń społeczno-kulturalnych i organizacji politycznych nie pozostało w dzisiejszym Ciechanowie nic. Wbrew dzisiejszej nieobecności, miasto położone na północnym szlaku handlowym Mazowsza odwiedzane było przez żydowskich kupców już w średniowieczu. Społeczność żydowska rozwijała się prężnie w Ciechanowie przez stulecia, aby w wieku XIX stanowić aż do 70% wszystkich jego mieszkańców. Przed II wojną światową wśród barwnych członków gminy ciechanowskiej odnaleźć można było Żydów religijnych, zasymilowanych, zagorzałych syjonistów, socjalistów z Bundu, a także grono chasydów, w tym cadyka Abrahama Landaua, założyciela rodu Ciechanoverów, z którego pochodzi noblista w dziedzinie chemii z 2004 roku Aaron Ciechanover.
Szkoła Dialogu powróciła do pasjonującego Ciechanowa po czterech latach, aby po raz kolejny odkrywać żydowską historię miasta z uczniami Gimnazjum nr 2 im. Zjednoczonej Europy. Okazało się, iż temat ten jest nieznany gimnazjalistom z klasy pierwszej, którzy z pomocą trenerek Forum poznali wszelkie niezbędne informacje na temat kultury i historii żydowskiej. Podzieleni na grupy uczniowie mieli zająć się odpowiednimi częściami swojego projektu – przygotowaniem wycieczki śladami ciechanowskich Żydów, przeprowadzeniem akcji informacyjnej dla mieszkańców oraz przygotowaniem strony internetowej o przedwojennym życiu ciechanowskich Żydów.
Niełatwo było odwzorować bogatą żydowską przeszłość Ciechanowa w przestrzeni współczesnego miasta. Uczniowie korzystali z archiwalnych zdjęć przedstawiających przedwojenne miasto, zbiorów Muzeum Szlachty Mazowieckiej oraz dużej pomocy pani Mirosławy Lewandowskiej-Wołosz, regionalistki z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Ciechanowie. Wyjątkowo poruszył ich los byłego cmentarza żydowskiego przy ul. Gwardii Ludowej, którego teren służy obecnie mieszkańcom jako miejsce wypoczynku i osiedle mieszkaniowe. To między innymi w okolicach byłego kirkutu, jak również w innych miejscach związanych z zapomnianą żydowską historią, gimnazjaliści rozdawali przechodniom ulotki Czy znasz swoje miasto? z wieloma informacjami na temat ciechanowskich Żydów. Mieszkańcy często z ogromnym zdziwieniem reagowali na informacje o dawnej lokalizacji synagogi czy przedwojennej liczbie Żydów w Ciechanowie.
Po kilku dniach od akcji skierowanej do mieszkańców miasta nadszedł czas na Tydzień Kultury Żydowskiej w szkole. Szkolny radiowęzeł nadawał muzykę klezmerską, korytarze przyozdobiła wystawa Żydowski Ciechanów, a na lekcjach historii rozmawiano o żydowskim dziedzictwie.
9 czerwca przyszedł czas na końcowy spacer śladami żydowskich mieszkańców Ciechanowa. Wraz z panią Lewandowską-Wołosz uczniowie odwiedzili m.in. budynek mieszczący przed wojną żydowską szkołę państwową, do której uczęszczała Roza Robota – pochodząca z Ciechanowa uczestniczka buntu w obozie Auschwitz-Birkenau, kamienicę Piankiego, ulice byłej dzielnicy żydowskiej oraz miejski rynek – przed wojną gwarne miejsce pełne kupców. Na trasie spaceru uczniowie mogli podziwiać trójwymiarową makietę synagogi prezentowaną przez panią Lewandowską-Wołsz, poznali zasady religii żydowskiej, a także mogli skosztować macy i chałki. Dodatkowym urozmaiceniem była lekcja muzealna w Muzeum Mazowieckiej Szlachty pt. Utracony świat. Ślady rodzin żydowskich do 1942 roku.
W czasie wycieczki młodzież poznała także szczegóły prześladowań Żydów w czasach II wojny światowej oraz historię Zagłady ciechanowskiej społeczności. Spacer zakończyło upamiętnienie byłych żydowskich sąsiadów w miejscu zdewastowanego w czasach wojennych cmentarza. Na znajdującym się tam pomniku z inskrypcjami w języku polskim i jidysz ułożono zebrane po drodze kamyki.
Uczniowie z Gimnazjum nr 2 podkreślali, że dzięki Szkole Dialogu poczuli łączność ze swoją historią lokalną, a dokładniej jej częścią, której wcześniej zupełnie nie znali. Jak napisała po warsztatach jedna z ciechanowskich gimnazjalistek: „Po ukończeniu czterech warsztatów widzę, że tak naprawdę nie wiedziałam jaki jest Ciechanów. W głębi jego historii ukryta jest ogromna i barwna przeszłość”.
Mimo wcześniejszych obaw i wątpliwości odnoszących się do projektu, po ukończeniu czterech warsztatów wiem, że tak naprawdę nie wiedziałam jaki jest Ciechanów. W głębi jego historii ukryta jest ogromna i barwna przeszłość, o której mało kto wie. Przy okazji projektu chcę jednak zostawić jakiś ślad, po tym, że miało to miejsce.
Uczestniczka warsztatów
Szkoła:
Gimnazjum nr 2 im. Zjednoczonej Europy w Miejskim Zespole Szkół nr 1
Uczniowie:
klasa IB
Nauczyciel:
Marzena Cichocka
Ekspert:
Mirosława Lewandowska-Wołosz
Trenerki:
Dorota Cieślik, Beata Godlewska
Więcej informacji o Ciechanowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
