| 2013 |
Częstochowa
Liceum Plastyczne
Liceum Plastyczne
| 2013 |
Wyróżniona Szkoła kontynuująca 2014
Częstochowa leży w południowej Polsce, około 125 km od Krakowa. Znajdują się tu bazylika jasnogórska oraz klasztor na Jasnej Górze, główny ośrodek kultu maryjnego i pielgrzymowania w Polsce. Kiedyś w mieście istniały też synagogi – stara przy ul. Nadrzecznej 32 oraz nowa przy ul. Wilsona 16, a także jedenaście domów modlitwy przy ul. Nadrzeczna 36, ul. Nowy Targ 2, al. NMP 6, al. NMP 31, ul. Warszawska 22, al. NMP 1, ul. Strażacka 11, ul. Nadrzeczna 60, ul. Nadrzeczna 60, ul. Nadrzeczna 50 (Dom modlitwy Machsike Hadas), al. NMP 6 (Dom modlitwy Wekslera). Najwięcej Żydów mieszkało w Częstochowie w XIX w., kiedy to społeczność żydowska stanowiła 60 proc. mieszkańców miasta. W 1939 r. było ich tu 28 tys., czyli około 20 proc.. Wojnę przeżyła zaledwie grupa młodych Żydów wyselekcjonowanych do pracy przymusowej, jednak większość z nich wyemigrowała z Polski. Życie żydowskie w Częstochowie zaczęło odradzać się po 1989 r. Obecnie w Częstochowie funkcjonuje Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce – Oddział w Częstochowie oraz Stowarzyszenie Historyczne Żydów Miasta Częstochowy. W Częstochowskim TSKŻ raz w miesiącu odbywają się szabaty prowadzone przez rabina Yehoshuę Ellisa z Katowic. Podejmowane są również starania na rzecz utworzenia w Częstochowie filii Warszawskiej Gminy Wyznaniowej.
Z miastem związane są również ziomkostwa: Światowy Związek Żydów Częstochowian i Ich Potomków oraz The Chenstochover Aid Society w Toronto. I chyba dlatego młodzież z częstochowskiego „Plastyka”, która w 2013 r. wzięła udział w programie Szkoła Dialogu, miała już dość ugruntowaną wiedzą na temat Żydów z ich miasta. Chcieli jednak poszerzyć znajomość kultury żydowskiej, zadać trenerkom Forum trudne pytania, zastanowić się nad odpowiedziami, jak najwięcej zrozumieć. Uczyli się więc o kalendarzu żydowskim i żydowskich świętach. Pytali o współczesny Izrael, o codzienność Żydów. Ciekawił ich język hebrajski. Powoli poznawali historię każdego zabytku, jaki zachował się w Częstochowie, każdego miejsca, które łączy się z historią Żydów. Przy obecnej ul. Garibaldiego 18 funkcjonowała mykwa oraz dom Gminy Żydowskiej. Teraz budowane jest tam Centrum Kultury Żydowskiej. Przy ul. Mirowskiej 15 mieści się Szpital im. Rydygiera wybudowany w latach 1909–1913 z inicjatywy Żydowskiego Towarzystwa Dobroczynność. Przy ul. Koziej znajdował się dom noclegowy prowadzony przez Żydowskie Stowarzyszenie „Hachnasat Orchim” („Gościnność”). Obecnie jest to teren placu zabaw dla dzieci. Przy ul. Złotej znajduje się cmentarz żydowski założony w 1808 r., jeden z największych w Polsce.
O cmentarzu żydowskim młodzież rozmawiała z p. Wiesławem Paszkowskim, lokalnym ekspertem w dziedzinie historii Żydów i pracownikiem muzeum. Niektórzy pomagali mu wcześniej przy jego inwentaryzacji. W ramach warsztatów Szkoły Dialogu młodzież rozrysowała też projekt wycieczki śladami żydowskiej społeczności Częstochowy, która miałaby uwzględniać wszystkie najważniejsze miejsca związane z kulturą Żydów. Przebieg swojego spaceru chcieli udokumentować w sposób szczególny, dlatego przygotowali animację poklatkową pt. „Śladem czasu”. Najpierw udali się na żydowski cmentarz. Tam zaprezentowali symbolikę macew, zwyczaje dotyczące pochówku. Zatrzymali się przy ohelu cadyka Uzaaka Mayera Justmana. Przeszli też pod pomnik ofiar masowej egzekucji Żydów z getta częstochowskiego, których Niemcy rozstrzelali w 1943 r.
Getto w Częstochowie utworzono w 1941 r., a rok później nastąpiła jego likwidacja. W tzw. małym getcie pozostawiono młodych Żydów wyselekcjonowanych do pracy przymusowej. W 1943 r. podjęli oni ostateczną walkę przeciwko hitlerowcom. Zginęli. Ten pomnik wzniesiono na ich cześć. Kolejnym punktem ich spaceru był Stary Rynek. To przedwojenna dzielnica żydowska, gdzie kiedyś stała mykwa oraz tzw. Nowa Synagoga u zbiegu ulic Spadek i Aleksandyjskiej. Był to jeden z najbardziej charakterystycznych architektonicznie budynków miasta. Na samym początku II wojny światowej synagoga ta została ograbiona i spalona, ocalały tylko mury, które powoli po wojnie popadały w ruinę. Dzisiaj na tym miejscu stoi budynek Filharmonii Częstochowskiej im. Bronisława Hubermana, urodzonego w Częstochowie wybitnego skrzypka i pedagoga żydowskiego pochodzenia.
Początkowo mało interesowała mnie kultura i historia żydowska, natomiast po każdym spotkaniu moja ciekawość oraz wiedza zwiększały się. Szczególnie podobało mi się zaangażowanie prowadzących wykłady. Widać było, że każde zadanie i ogólny przebieg warsztatów był dobrze przygotowany i zorganizowany.
Uczestnik warsztatów
Mam nadzieję, że dzięki temu projektowi więcej ludzi zainteresuje się kulturą żydowską w Częstochowie, jak i historią całego miasta, co może doprowadzić do renowacji zniszczonych i zaniedbanych miejsc, a także do powstania przeróżnych miejsc upamiętniających. Dzięki takim projektom te miejsca mogłyby wciąż żyć.
Uczestnik warsztatów
Szkoła:
Liceum Plastyczne
Wyróżnienie:
Wyróżniona Szkoła kontynuująca 2014
Uczniowie:
klasa II i III
Nauczyciel:
Cezary Stojek
Ekspert:
Wiesław Paszkowski
Trenerki:
Magdalena Ogieniewska, Katarzyna Pietrzak
Więcej informacji o Częstochowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
