| 2012 |
Gliwice
V Liceum Ogólnokształcące im. Andrzeja Struga
V Liceum Ogólnokształcące im. Andrzeja Struga
| 2012 |
Gwiazda Dawida, ułożona ze świeczek przez uczniów z Gliwic, jasno świeciła tego listopadowego wieczoru. Światło stało się symbolem, że pamięć o gliwickich Żydach nadal żyje. Projekt gliwickich licealistów w ramach Szkoły Dialogu był w ogóle bogaty w gesty upamiętnienia: złożenie kamyków na cmentarzu, zapisanie nazwisk ofiar Zagłady na papierowych macewach, zasadzenie krokusów jako znak pamięci o ofiarach Holokaustu, papierowy „pomnik” z własnoręcznie zapisanymi danymi gliwickich Żydów wywiezionych do Auschwitz… Wcześniej jednak uczniowie musieli zmierzyć się ze swoją niewiedzą, uprzedzeniami, obojętnością.
„Kiedy zaczynałem warsztaty, moja wiedza o Żydach i kulturze żydowskiej była zerowa. Teraz czuję się prawdziwym ekspertem” – mówi jeden z uczestników programu Szkoła Dialogu.
Podczas warsztatów z trenerami Forum Dialogu licealiści uzupełniali swoją wiedzę i poszerzali ją o nowe pojęcia i zagadnienia. Interesował ich zwłaszcza temat dotyczący Zagłady oraz osobiste historie przedwojennych sąsiadów.
Żydzi mieszkali w okolicach Gliwic od średniowiecza, jednak po ogłoszonym w 1587 roku przywileju de non tolerandis Judaeis, dopiero 250 lat później – w 1808 roku na mocy tzw. Edyktu emancypacyjnego stali się równoprawnymi obywatelami Królestwa Prus. Wkrótce wybudowali synagogę, szkołę żydowską i cmentarz, a w 1858 roku stanowili już prawie jedną piątą mieszkańców miasta. Rok później wybudowano kolejną synagogę, a na miejscu starej wzniesiono żydowski dom starców. Po I wojnie światowej, w związku z odrodzeniem się państwa polskiego, wielu Żydów wyemigrowało na zachód Niemiec. Po dojściu Hitlera do władzy zaczęło się ograniczanie praw ludności żydowskiej. W listopadzie 1938 roku naziści spalili synagogę i zdemolowali wszystkie sklepy żydowskie. W 1939 roku w mieście mieszkało już tylko 902 Żydów, stanowiąc 0,8% ogółu mieszkańców. W maju 1942 roku Niemcy przystąpili do deportacji Żydów z Gliwic do obozu Auschwitz-Birkenau. Ostatnich Żydów wywieziono w lutym 1943 roku. W czasie II wojny światowej większość budynków pożydowskich zostało zdewastowanych, jednak zachowało się kilka prywatnych domów, żydowski dom starców, Dom Pogrzebowy, Willa Caro oraz dwa cmentarze żydowskie.
Podczas trzeciego warsztatu, mimo pierwszej tej zimy rozpętanej śnieżycy, uczniowie oglądali pozostałości po życiu żydowskim w Gliwicach. Na ostatnim z warsztatów młodzież spotkała się natomiast z p. Bożeną Kubit, prezeską Stowarzyszenia na rzecz Dziedzictwa Żydowskiego w Gliwicach „Pamięć – Zikaron”, która opowiedziała im o działalności Muzeum Ziemi Gliwickiej i stowarzyszenia Zikaron, a także przedstawiła dzieje gliwickich Żydów odwołując się do historii rodziny Ritterów.
Zorganizowana przez uczniów wycieczka „Śladami gliwickich Żydów” odbyła się w dzień symboliczny – 74. rocznicę nocy kryształowej. Na wydarzenie uczniowie zaprosili rodziców, dziadków i dyrekcję szkoły. Miejscem zbiórki był kirkut przy ulicy Poniatowskiego. Wycieczka skupiła się na kilku punktach, które zostały przedstawione w przestrzeni cmentarza: historii gliwickich Żydów, znanych rodach żydowskich (między innymi Troplowitzów i Huldschinskich), Zagładzie, symbolice macew i domu przedpogrzebowym.
Podczas wycieczki uczniowie wykorzystali licznie zdjęcia, obrazy i inne historyczne źródła. Uczestnicy upamiętnili także gliwiczan wywiezionych do Auschwitz – każdy z gości dostał karteczkę, na której umieścił dane jednej z deportowanych osób. Dzięki temu powstał swoisty pomnik. Ponadto przy wyjściu z cmentarza uczniowie ułożyli ze świeczek symboliczną gwiazdę Dawida i kładli kamyki na macewach. Uczniowie, zachęceni sukcesem wycieczki, zobowiązali się do oprowadzania chętnych, w każdą trzecią niedzielę miesiąca podczas dyżurów prowadzonych przez członków Stowarzyszenia „Pamięć – Zikaron”.
Znacznie poszerzyłam swoją wiedzę na temat Żydów i ich kultury. Zajęcia były prowadzone w ciekawy sposób, wykorzystując różne sposoby na zainteresowanie nas tym tematem. Poprzez pracę w grupach zintegrowaliśmy się. Wiedzę, którą zdobyłam wykorzystuję w rozmowach ze znajomymi, którzy są zainteresowani tym tematem.
Karolina, uczestniczka warsztatów
Szkoła:
V Liceum Ogólnokształcące im. Andrzeja Struga
Uczniowie:
klasa Id
Nauczycielka:
Katarzyna Czaplicka
Ekspertka:
Bożena Kubit
Trenerzy:
Anna Desponds, Adam Gąsecki
Więcej informacji o Gliwicach znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Program Szkoła Dialogu w Gliwicach został zrealizowany dzięki wsparciu ARTURO C. PORZECANSKIEGO.
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
