| 2013 |
Łask
Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła Pawla II
Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła Pawla II
| 2013 |
W Łasku, miasteczku położonym 35 km od Łodzi, dzielnica żydowska rozciągała się wzdłuż ulic Kilińskiego i Żeromskiego. Była to zachodnia część miasta. Jeszcze w XVII w. wybudowano tu synagogę i założono w pobliżu niej cmentarz. Przy wylocie z miasta uruchomiono żydowską karczmę. W kamienicy przy rynku oznaczonej numerem 34, na rogu ul. Strażackiej oraz w chasydzkim domu modlitwy przy pl. 11 Listopada, wybudowanym przy synagodze, mieściły się żydowskie szkoły. Natomiast ta największa była przy ul. Warszawskiej 13, ale było to już w okresie międzywojennym, kiedy w Łasku mieszkało 3366 Żydów, co stanowiło 47 proc. ogółu populacji miasta. Po wojnie w Łasku mieszkały 4 osoby wyznania mojżeszowego: Chaja Singer, Idel Singer, Braun Zainwel i Tobiasz Abram. Obecnie nie ma tu społeczności żydowskiej.
Na ul. Berlinga 1 w Łasku, gdzie mieści się Publiczne Gimnazjum nr 2, odbyły się w 2013 r. warsztaty w ramach programu Szkoły Dialogu. Wzięli w nich udział uczniowie kółka historycznego, zainteresowani historią swojego miasta widzianą z perspektywy społeczności żydowskiej, bo o tej historii wiedzieli niewiele. Razem z trenerkami Forum odkrywali nieznaną im jeszcze kulturę żydowską. Niemałym zaskoczeniem była dla nich informacja o liczbie łaskich Żydów. W 1793 r. w Łasku żyło 1327 Żydów (77 proc. ogółu mieszkańców), w 1897 r. było ich 2862 (68 proc.), natomiast w przededniu II wojny światowej blisko 3,5 tys., mniej więcej połowa populacji miasteczka. Młodzież pytała też o współistnienie dwóch społeczności – chrześcijańskiej i żydowskiej.
Oprócz szkół w Łasku były też dwie biblioteki żydowskie, działały kluby sportowe (Makkabi i Stern), a w 1919 r. na 10 radnych 6 było wyznania mojżeszowego. Funkcjonowały żydowskie partie reprezentujące opcje socjalistyczne i syjonistyczne. Niektórzy Żydzi z Łaska brali udział w bitwie o Warszawę w 1921 r. Uczniów ciekawiły również tradycje żydowskie, judaizm, znaczenie synagogi dla społeczności żydowskiej czy świąt.
Te wszystkie informacje skrupulatnie zbierali do swojego finałowego projektu, przygotowanej przez nich wycieczki śladami Żydów z Łaska. Tak ustalili trasę, żeby stopniowo, etapami, wprowadzić jej uczestników w historię i losy społeczności żydowskiej ich miasteczka. Gimnazjaliści opowiadali też o zwyczajach żydowskich, ich kulturze. Pokazali uczestnikom synagogę, chasydzki dom modlitwy, szkoły. Starali się zwrócić uwagę wszystkich na przenikanie się różnych wątków życia codziennego Polaków i Żydów z Łaska. Opowiedzieli też o getcie, które utworzono w 1940 r. w zasięgu ulic Żeromskiego, Zielonej i Kilińskiego.
Wspomnieli o Zemanie Kochmanie, który był przewodniczącym Judenratu, a za jego staraniem utworzono w getcie stołówkę, sklep spółdzielczy, sąd i szpital. Ale w 1942 r. zaczęły się deportacje łaskich Żydów. Większość z nich trafiła do getta w Łodzi, pozostałych zamordowano w Chełmnie nad Nerem. Najważniejszym punktem wycieczki był kirkut, który w XIX w. założono niedaleko Łaska. Gimnazjaliści wytłumaczyli uczestnikom wycieczki treść napisów na macewach oraz zasady pochówku żydowskiego.
Uczniowie chcieli przekazać swoim młodszym kolegom nie tylko konkretną wiedzę historyczną, lecz także podkreślić tak uniwersalne wartości, jak tolerancja i dialog międzykulturowy.
Historię łaskiego cmentarza żydowskiego gimnazjaliści opowiadają na krótkim filmie, dostępnym na YouTube.
Te zajęcia dały mi wiele do myślenia. Dzięki nim nie tylko zbliżyłam się do ludzi z mojej szkoły, ale też przykuły moją uwagę do życia Żydów, zwłaszcza w Polsce i w moim mieście. Zajęcia te uświadomiły mi, że znając ich przeszłość, poznaję też lepiej swoją własną. Jestem teraz znacznie bardziej świadoma historii Łasku.
Julia, uczestniczka warsztatów
Na zajęciach czasami było bardzo zabawnie, a czasami skłaniały mnie one do głębokiej refleksji. Warsztaty nauczyły mnie, że najważniejsza jest tolerancja. Nie ważne skąd jesteś, jakich masz przodków, ważne jest to, że jesteś człowiekiem, masz uczucia i też odczuwasz cierpienie.
Asia, uczestniczka warsztatów
Szkoła:
Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła Pawla II
Uczniowie:
gimnazjaliści z kółka historycznego
Nauczycielka:
Ewelina Nowicka
Trenerki:
Weronika Romanik, Ewelina Bartosik
Więcej informacji o Łasku znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Projekt zrealizowany dzięki wsparciu The Pratt Foundation.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
