Mielec

II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika

„Oglądając stare fotografie, cofamy czas”.

Uczniowie i uczennice liceum im. Kopernika swój projekt o żydowskim Mielcu postanowili w dużej mierze oprzeć na fotografiach. W pracy nad albumem oraz wycieczką korzystali w dużej mierze ze zbiorów „Jadernówki” – muzeum mieleckiej fotografii, które znajduje się w budynku dawnego Zakładu Fotograficznego Augusta i Wiktora Jadernych – miejsca spotkań przedwojennego środowiska artystycznego. Zakład uwiecznił przedwojenną i wojenną rzeczywistość Mielca – również jego żydowską część. Żydzi, w liczbie około 3020 osób, stanowili w latach trzydziestych XX wieku ponad połowę mieszkańców. Mielecka gmina żydowska rozwijała się bardzo prężnie. Pod koniec XIX wieku funkcjonowały tu dwie synagogi, żydowskie organizacje polityczne i sportowe, łaźnia, rzeźnia rytualna, dwa kirkuty oraz 41 sklepów należących do Żydów. Pod koniec XIX wieku wybudowano nową, murowaną synagogę w miejsce starej. Miała dwie wieże. Jej wnętrze zdobiła polichromia przedstawiająca sceny ze stworzenia świata i potopu, co stanowiło niewątpliwe odejście od tradycji. Bogactwo historii i kultury żydowskiej Mielca chcieli przekazać swoim koleżankom i kolegom uczestnicy projektu Szkoła Dialogu.

Grupa włożyła dużo energii i czasu w przygotowanie gry miejskiej, intensywnie zaangażowała się w wyszukiwanie informacji w bibliotece Muzeum Regionalnego, a grupa przygotowująca album ze zdjęciami zwróciła się o pomoc do dyrektora „Jadernówki”. Uczniowie przeprowadzili również rozmowy na temat osobistych wspomnień mieszkańców miasta. Między innymi spotkali się z synem właściciela księgarni, którego rodzina mieszka w okolicach rynku od kilku pokoleń.

Gra miejska odbyła się 26 czerwca 2012 roku dla reprezentacji klas liceum ogólnokształcącego. Uczestnicy, podzieleni na patrole zadaniowe, odwiedzili sześć miejsc, które poznawali dzięki przewodnikom uczniom. Ponadto na każdym punkcie czekało dla nich zadanie do wykonania. W lasku przy hali targowej, gdzie niegdyś znajdowało się boisko oraz infrastruktura lekkoatletyczna klubu Żydowskiego Towarzystwa Sportowego Makabi, na uczestników czekał tor przeszkód, który sprawdzał ich kondycję fizyczną. Dla wszystkich było zaskoczeniem, że w dzisiejszym miejscu handlu owocami i warzywami znajdowało się miejsce sportowej rywalizacji pomiędzy żydowskimi klubami Mielca i pobliskiego Radomyśla.

photo: J.Jabłońska, J.Wojciechowski

Następnie uczestnicy weszli na teren kirkutu, gdzie obejrzeli pomnik poświęcony pamięci mieleckich Żydów oraz macewy: te które „stały” na cmentarzu, jak również te, które zostały wyłowione z Wisłoki w 1993 r. W czasie wojny były wykorzystywane do umacniania brzegów, teraz większość jest już odzyskana i złożona na terenie cmentarza. Młodzi ludzie złożyli pomalowane wcześniej kamienie na nagrobkach.

Pod szkołą ufundowaną w XIX wieku przez filantropa żydowskiego barona Hirscha, poza wysłuchaniem opowieści o żydowskim szkolnictwie, trzeba było rozwiązać różne zagadki związane z kulturą żydowską. Następnie trasa wiodła pod księgarnię Dębickich, gdzie patrole poznały anegdoty na temat życia codziennego przed wojną i wzajemnych relacji dwóch społeczności.

Na rynku, który niegdyś skupiał całe życie społeczne i gospodarcze wszystkich mieszkańców, uczniowie mieli za zadanie dopasować przedwojenne fotografie „żydowskiego Mielca” do budynków obecnie tam stojących. Przewodnicy posłużyli się również wspomnieniami Heleny Schreiber na temat jednego ze zdjęć: „Wszystkie domy i sklepy w rynku należały do Żydów. Rodzina Sternglass mieszkała w dużym budynku z czarnym dachem i tam również prowadziła sklep z odzieżą damską.

Budynek z wieżyczką w rogu, w głębi, to był urząd podatkowy w Mielcu. A w okrągłym kiosku obok budynku z ciemnym dachem sprzedawano czekoladki. (…) wszystkie dzieci chodziły kupować słodycze właśnie w tym budynku. Drugi kiosk, w centrum rynku, należał do Lejba Straussa z Dębicy”.

Ostatnim punktem wycieczki było miejsce po mieleckiej synagodze. Aktualnie znajduje się tam kamień z tablicą upamiętniającą pożar synagogi w czasie wojny, podczas którego spłonęli znajdujący się wewnątrz Żydzi. W tym miejscu uczestnicy dowiedzieli się o zagładzie mieleckich Żydów. Zaprezentowany został stworzy specjalnie na tę okazję album pod tytułem „Żydzi mieleccy w fotografii”.

Na zakończenie, po wykonaniu zadań, uczestnicy zostali poczęstowani potrawą żydowską, której składniki musieli odgadnąć. Gra okazała się ambitna i atrakcyjna dla uczestników, którzy z zaciekawieniem poznawali nowe oblicze swojego miasta.

Po zakończeniu projektu autorzy i autorki byli zadowoleni z tego, że projekt nie dotyczył tylko kwestii Zagłady Żydów, ale że mogli dowiedzieć się o Żydach wiele jako o zwykłych ludziach podobnych do nich.

Pewnie, że przygotowując wycieczkę trzeba się naczytać, nachodzić, po prostu dużo szukać, ale tak na prawdę czerpie się z tego przyjemność. Czasem pojawią się nieścisłości, wtedy odnosi się do innych źródeł. Na pewno mam teraz ochotę szukać czegoś głębiej, zrobić coś więcej…

Uczestniczka warsztatów

photo: J.Jabłońska, J.Wojciechowski

Mielec

Szkoła:
II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika
Uczniowie:
klasy II
Nauczyciel:
Henryk Dugiełło
Eksperci:
Józef Witek, Jerzy Skrzypczak
Trenerzy:
Jagoda Jabłońska, Jędrzej Wojciechowski

Więcej informacji o Mielcu znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Darczyńcy

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

logo 2

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.

FOF właściwe