Szkoła Dialogu w Gimnazjum nr 1 im. Polskich Olimpijczyków

Mapa Szkół Dialogu

| 2017 |

Oława, o której pierwsze wzmianki pojawiły się już w 1149 roku, przez blisko pięćset lat znajdowała się w posiadaniu śląskich Piastów. To właśnie za ich czasów, w połowie XIV wieku, pojawiły się pierwsze adnotacje na temat obecności Żydów wśród mieszkańców – dwóch kobiet Racheli i Gołdy. Brak jednak źródeł mówiących o ciągłości osadnictwa – kolejne dokumenty potwierdzające istnienie zorganizowanej społeczności żydowskiej w Oławie, zwanej wówczas Ohlau, odnajdujemy dopiero 400 lat później. Okres rozwoju gminy przypada na wiek XIX, kiedy to skupiała żydowskich osadników z pobliskich miejscowości. Żydzi oławscy trudnili się handlem, pracowali w mennicy miejskiej, wykonywali wolne zawody oraz działali w przemyśle, zaś w latach 30. XIX wieku kupiec Wilhelm Freudenthal jako pierwszy Żyd został radnym miejskim. Z upływem lat gmina jednak kurczyła się z powodu emigracji do Berlina i Ameryki Północnej. Do dzisiaj w przestrzeni miasta o oławskich Żydach wspomina budynek przy ulicy Piastów 6, do 1933 roku służący jako sala modlitwy.

Dla przystępujących do Szkoły Dialogu 2017 uczniów Gimnazjum nr 1 im. Polskich Olimpijczyków w Oławie dużym zaskoczeniem było samo to, że w ich mieście Żydzi faktycznie kiedyś mieszkali. Dzięki pomocy trenerek w czasie warsztatów poznali podstawowe zagadnienia związane z historią i kulturą żydowską i tak przygotowani zabrali się za prace nad projektem konkursowym.

Uczniowie zdecydowali się podzielić na grupy pracujące nad dwoma przedsięwzięciami – Dniem Kultury Żydowskiej w szkole oraz spacerem „Śladami oławskich Żydów”.

Uczniowie własnoręcznie odkryli wszystkie miejsca i związane z nimi historie, sami opracowali teksty i nawiązali współpracę z Izbą Muzealną w Ratuszu, w której zgromadzono wiele pamiątek po oławskiej społeczności żydowskiej. Wiele materiału i wiedzy wykorzystanej podczas pracy projektowej dostarczyły listy i wspomnienia pani Ilse Schenkheim, z domu Osieckiej, urodzonej w Oławie w 1926 roku, a obecnie żyjącej w Stanach Zjednoczonych. Uczniowie przytoczyli losy rodziców, dziadków, przyjaciół i rodzeństwa Ilse, pokazując miejsca, w których wydarzyły się opisane historie, a następnie wskazali groby niektórych z tych osób, zachowane na miejscowym kirkucie. Ilse, ustami młodzieży, opowiedziała m.in. o bliskich związkach między Żydami a chrześcijanami, o Żydach zasymilowanych i rodzinach bardzo religijnych, o osobach, które wyjechały budować państwo żydowskie w Palestynie, a także o wojennej i powojennej emigracji oławskich Żydów do Stanów Zjednoczonych. Dzięki żywym opowieściom pani Schenkheim uczniowie poznali historię swojego miasta na podstawie prawdziwych przedwojennych losów żydowskiej rodziny.

fot. A.Ceglarek, D.Cieślik

Dzień przed zaplanowaną wycieczką uczniowie zorganizowali dla wszystkich gimnazjalistów ze swojej szkoły Dzień Kultury Żydowskiej. Uczestnicy Szkoły Dialogu przygotowali swoją klasę tak, by każda zainteresowana osoba mogła do niej wejść i dowiedzieć się ciekawostek o kulturze, religii i obyczajach żydowskich, a także poznać przedwojenne życie Żydów w Oławie oraz współczesny Izrael.

Wycieczka natomiast miała tradycyjną formę spaceru z uczniami-przewodnikami. Obejmowała miejsca takie jak budynek dawnego domu modlitwy, rynek miasta z wieloma przedwojennymi budynkami, w których mieściły się żydowskie przedsiębiorstwa, a także cmentarz żydowski na górce z kilkunastoma zachowanymi macewami. Uczestnikami spaceru była duża grupa dorosłych, między innymi przedstawiciele Ratusza, Rady Szkoły, nauczyciele, rodzice, przedstawiciele mediów oraz najstarszych klas gimnazjum i liceum.

Większość uczestników była zaskoczona informacjami o żydowskiej przeszłości Oławy – duże wrażenie wywarły zwłaszcza historie Ilse Schenkheim.

Uczniowie z Oławy, dzięki swojemu zaangażowaniu i dociekliwości, stworzyli projekt przybliżający mieszkańcom miasta historię żydowskiej społeczności. Jednak udział w programie wpłynął nie tylko na ich otoczenie, ale i ich samych. Jak napisała jedna z uczestniczek oławskiej Szkoły Dialogu:„Dowiedziałam się, że w moim mieście jest dużo zabytków żydowskich, o których nawet nie miałam pojęcia. Czasami przechodziłam obok tych budynków obojętnie. Teraz patrzę na nie całkiem inaczej, z myślą o Żydach, że oni naprawdę tam byli, mieszkali, pracowali”.

Dowiedziałam się, że w moim mieście jest dużo zabytków żydowskich, o których nawet nie miałam pojęcia. Czasami przechodziłam obok tych budynków obojętnie. Teraz patrzę na nie całkiem inaczej, z myślą o Żydach, że oni naprawdę tam byli, mieszkali, pracowali.

Uczestniczka warsztatów

Do tej pory Żydzi kojarzyli mi się głównie z prześladowaniami w czasie wojny. Na warsztatach zagłębiliśmy się kim byli, dowiedzieliśmy się dużo o ich kulturze i tradycjach.

Uczestniczka warsztatów

Podczas warsztatów mogłem poznać nową kulturę, zaznajomić się z odrębnymi tradycjami i zwyczajami. Zmieniło się również moje spojrzenie na Oławę i ogólnie na mój naród. Oprócz tego te warsztaty były świetnym rodzajem integracji dla mojej klasy.

Uczestnik warsztatów

Oława

Szkoła:
Gimnazjum nr 1 im. Polskich Olimpijczyków
Uczniowie:
grupa chętnych z klas IIB i IIIB
Nauczycielka:
Lidia Szeligiewicz
Trenerki:
Aneta Ceglarek, Dorota Cieślik

Więcej informacji o Oławie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Darczyńcy

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.