Ożarów

W 1735 r. funkcjonował samodzielny zarząd gminy wyznaniowej w Ożarowie. W okresie międzywojennym ludność żydowska stanowiła dwie trzecie ogółu mieszkańców, zajmowała się głównie hodowlą kóz i handlem owocami. Po zajęciu miasta we wrześniu 1939 r. Niemcy rozpoczęli  plądrowanie żydowskich domów i sklepów oraz prześladowania mieszkańców. W styczniu 1942 r. powstało getto. Zostało ono zlikwidowane 15 października 1942 r. Trzy tysiące mieszkańców zebrano na ożarowskim rynku i wywieziono w większości do obozu zagłady w Treblince, a około 700 osób do obozu pracy w Skarżysku-Kamiennej. Obecnie po społeczności żydowskiej w Ożarowie pozostał jedynie cmentarz i przebudowana synagoga oraz ciasna zabudowa centrum miasteczka.

W ramach projektu uczniowie przeprowadzili i udokumentowali wywiady z mieszkańcami Ożarowa, pamiętającymi przedwojenne czasy, a także stworzyli mobilną wystawę zdjęć pt. „Ożarów w obiektywie – dawniej i dziś”,  na której zestawili archiwalne zdjęcia miasta z tymi współczesnymi.

Jedną z inicjatyw uczniowskich w ramach projektu było również uprzątniecie terenu kirkutu. Jednak najwięcej przygotowań uczniowie włożyli w zorganizowanie wspomnianej już wycieczki – gry terenowej po żydowskim Ożarowie. Wzięło w niej udział 50 uczniów. Do udziału w wydarzeniu została zaproszona również dyrekcja szkoły. Wstęp do gry stanowiło zapoznanie się z przygotowanymi przez młodych organizatorów: prezentacją na temat historii i religii narodu żydowskiego oraz wystawą zdjęć dotyczącą śladów jego obecności w przedwojennym Ożarowie. Następnie uczestnicy wycieczki podzieleni na trzy grupy wyruszyli na zimowy spacer. Na każdym przystanku czekała na nich porcja wiedzy oraz zadanie do wykonania. Wśród najciekawszych zadań znalazły się: dobieranie w pary zdjęć charakterystycznych miejsc starego i współczesnego Ożarowa, quiz sprawdzający wiedzę o dawnej synagodze, nauka słówek w języku jidysz, wyszukiwanie elementów architektury i wizualnych śladów obecności Żydów w Ożarowie oraz odczytywanie symboli przedstawionych na ożarowskich macewach. Po powrocie do szkoły pełni wrażeń uczestnicy wycieczki obejrzeli kolejną prezentację, tym razem dotyczącą kultury, tradycji i kuchni żydowskiej. Wysłuchali także wywiadów z mieszkańcami Ożarowa, nagranych podczas pracy nad projektem, i skorzystali z poczęstunku – jabłek maczanych w miodzie – tradycyjnej przekąski spożywanej podczas święta Rosz ha-Szana.

Wszyscy uczniowie mocno zaangażowali się w całe wydarzenie. Okazało się ono cenną lekcją historii i tolerancji. Młodzi ludzie uświadomili sobie, że dziedzictwo żydowskie stanowi integralną część ich rodzinnej miejscowości. Jednak ambitni organizatorzy nie poprzestali na tym jednorazowym przedsięwzięciu. Zapragnęli, by ich działania miały kontynuację. Samodzielnie stworzyli projekt zatytułowany „Przekaż dalej, ku pamięci”, w ramach którego opracowali scenariusz warsztatu,  mającego na celu dalsze przekazanie wiedzy zdobytej podczas wycieczki. Dzięki temu przedstawiciele ożarowskich samorządów szkolnych zostali wyposażeni w komplety materiałów, dzięki którym mogą przeprowadzać w swoich szkołach  warsztaty na temat ożarowskich Żydów.

Projekt uczniowski zyskał też charakter medialny. Dzięki artykułom na stronie internetowej szkoły oraz w czasopiśmie ”Ożarów”, a także emisji materiału filmowego na antenie ożarowskiej telewizji, cała lokalna społeczność miała okazję poszerzyć swoją wiedzę na temat historycznego i kulturalnego dziedzictwa Żydów w Ożarowie. Dodatkowym źródłem  informacji na temat projektu Szkoła Dialogu w Ożarowie jest sprawozdanie uczniów z ich działań, zmontowane na wzór wiadomości telewizyjnych – „Wiadomości Ożarowskie”.

Więcej informacji o Ożarowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.