Szkoła Dialogu w Liceum Ogólnokształcącym im. Piotra Skargi

| 2015 |

W Pułtusku mieszkali dawniej Polacy, Żydzi, Niemcy i Rosjanie, katolicy, ewangelicy, prawosławni, muzułmanie i wyznawcy judaizmu. Spośród wszystkich wymienionych Żydzi mieszkali w Pułtusku najdłużej. Zaczęli osiedlać się w mieście w końcu XVIII w., po trzecim rozbiorze Polski. Mieszkali w okolicy dzisiejszej ul. Kotlarskiej. Istniały tam synagoga, prywatne chedery, Talmud-Tora oraz cmentarz żydowski. Ukazywała się też prasa żydowska: pisany w jidysz „Undzer Wort” („Nasze Słowo”), pismo „Do Pracy”, „Express Mazowiecki” oraz „Pułtuski Kurier Codzienny 5 groszy”. Działało Żydowskie Towarzystwo Sportowe „Makabi”, potem Żydowskie Koło Muzyczno-Sportowe „Ha-Koah”. Przed wojną połowę mieszkańców Pułtuska stanowili Żydzi. W 1939 r. jako Ostenburg miasto zostało włączone do III Rzeszy. Żydów wypędzono lub zamordowano.
„Wielokulturowy Pułtusk” – tak zatytułowali swój projekt licealiści z Pułtuska. Gra miejska, zorganizowana dla uczniów starszych klas, była zwieńczeniem programu Szkoła Dialogu, podczas którego licealiści uczyli się o kulturze i historii Żydów oraz ich wkładzie w rozwój kraju.

W czasie warsztatów z trenerami Forum Dialogu przyswajali wiedzę na temat przedwojennego Pułtuska i uczyli się kompetencji liderskich. By przygotować ciekawą trasę wycieczki dla kolegów i koleżanek, pierwszoklasiści poświęcili sporo czasu na zapoznanie się z bogatymi materiałami historycznymi, m.in. odwiedzając Archiwum Państwowe, Bibliotekę Publiczną i Muzeum Regionalne w Pułtusku. Pochylając się nad księgami metrykalnymi nadszarpniętymi przez czas, w specjalnych rękawiczkach wertując pożółkłe strony, mogli poczuć się jak poszukiwacze zaginionego świata. Dokonali przy tym wielu odkryć – dowiedzieli się, że z ich miasta pochodzili rodzice znanego na całym świecie pianisty Artura Rubinsteina, jak również ojciec słynnego kantora z Nowego Yorku Josepha Malovanego.
W dniu wycieczki wszyscy uczestnicy gry miejskiej otrzymali plan przedwojennego Pułtuska, regulamin gry, karty uczestnika, a także prezentację „Wielokulturowy Pułtusk”.

Punktem startowym i metą jednocześnie stała się szkoła, gdzie jak odkryli licealiści, przed wojną uczyli się także uczniowie pochodzenia żydowskiego, m.in. Abran Cypkin i Marian Rezenblum „Jumba”, którzy w 1905 r. znaleźli się wśród organizatorów strajku szkolnego przeciw rusyfikacji. W szkole czekały na uczestników gry łamigłówki. Pierwszym miejscem na trasie wycieczki było Muzeum Regionalne, w którym elementem zagadki był niezwykły eksponat – zabytkowa pieczęć w języku jidysz. Z kolei dzięki pracownikom Pułtuskiej Biblioteki Publicznej uczniowie dowiedzieli się o tragedii Żydów pułtuskich w okresie okupacji niemieckiej. Wstrząsnęła nimi zwłaszcza opisana przez Kazimierza Nickiego historia tragicznej śmierć rabina Kaftala, którą przypomniano przy kolejnym przystanku „Śluza” na rzece Narew. Uczestnicy gry zapoznali się także ze zbiorami Oddziału Archiwum Państwowego w Pułtusku, gdzie znajdują się oficjalne dokumenty związane z dawnymi żydowskimi mieszkańcami miasta.

Tam przybliżono uczestnikom sylwetki Artura Rubinsteina i Josepha Malovanego. Ostatnie zadania rozdzielone zostały na ul. Kotlarskiej, na terenie dawnej synagogi. Rozwiązania zawiodły uczestników na miejsce, gdzie niegdyś istniał żydowski kirkut. Uczniowie zobaczyli tam lapidarium z odnalezionych macew oraz dowiedzieli się, co oznacza symboliczne składanie kamieni na żydowskich grobach.

Celem licealistów przygotowujących historyczną grę było, jak sami twierdzą, ocalenie od zapomnienia dawnych mieszkańców miasta: „Chcieliśmy naszym rówieśnikom przypomnieć świat, którego już nie ma.” Swój projekt uczniowie opisali na stronie internetowej szkoły, a informacje o warsztatach Szkoły Dialogu w Pułtusku zamieścił także „Tygodnik Pułtuski”.

Dowiedziałam się wielu ciekawych rzeczy, świetnie się przy tym bawiąc. Historia Żydów pułtuskich jest bardzo interesująca i o wielu rzeczach nie miałam pojęcia.

Uczestniczka warsztatów

Projekt był interesujący i pokazał mi trochę inny pogląd na niektóre sprawy.

Uczestnik warsztatów

Dowiedziałam się dużo na temat kultury żydowskiej, tradycji Żydów i historii, która miała miejsce na ulicach, którymi dziś się poruszam.

Uczestniczka warsztatów

Pułtusk

Szkoła:
Liceum Ogólnokształcące im. Piotra Skargi
Uczniowie:
klasa I D
Nauczycielka:
Anna Krawczyńska
Ekspertka:
Anna Henrykowska
Trenerzy:
Stanisław Niemojewski, Magdalena Sobczuk

Więcej informacji o Pułtusku znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Darczyńcy

Program SZKOŁA DIALOGU w Pułtusku został zrealizowany dzięki wsparciu BETSY i PAUL KATZ.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.

FOF właściwe