| 2013 |
Sandomierz
II Liceum Ogólnokształcące
II Liceum Ogólnokształcące
| 2013 |
Wyróżniona Szkoła kontynuująca 2014
Sandomierz to miasto o tysiącletniej historii położone nad Wisłą. Jego malownicza i dobrze zachowana architektura średniowieczna przyciąga każdego roku rzesze turystów. Pierwsi Żydzi zaczęli osiedlać się w mieście już w XIV wieku, a w 1938 roku społeczność żydowska stanowiła 27% mieszkańców Sandomierza. Wśród wielu zabytkowych budowli stoi wyremontowany po wojnie budynek synagogi, w którym obecnie mieści się Archiwum Państwowe. Jest też cmentarz żydowski przy ulicy Suchej. Warto też wspomnieć o niesławnych obrazach w katedrze, przedstawiające rzekomy mord rytualny dokonany przez Żydów. Dziś ich obecność przypomina przede wszystkim o oskarżeniach, procesie, torturach i wreszcie śmierci, których ofiarami stali się żydowscy mieszkańcy miasta. Od niedawna tablice informacyjne tłumaczą, że oskarżenia były fałszywe.
Po tragicznych doświadczeniach z okresu II wojny światowej do miasta wróciła zaledwie garstka Żydów. Co pozostało? Pamięć?
Wiosną 2013 roku do sandomierskiego liceum zawitali trenerzy z Forum Dialogu z propozycją warsztatów w ramach projektu Szkoła Dialogu. Młodzież entuzjastycznie podeszła do zajęć i z zaangażowaniem chłonęła wiedzę na temat religii, obyczajów i historii narodu żydowskiego. Powoli odkrywała też nieznaną im historię miasta oraz sandomierskich Żydów. Końcowym projektem warsztatów była przygotowana przy wsparciu trenerów Forum wycieczka śladami żydowskiej społeczności miasta. Dla sprawnego jej przygotowania licealiści podzielili się na zespoły – jedna grupa uczniów opracowywała materiały historyczne z lokalnych bibliotek czy muzeów, podczas gdy druga grupa przygotowywała wystąpienia, a kolejna prowadziła projekt pokazów multimedialnych. Uczniowie zadbali również o specjały kuchni żydowskiej i przygotowali na wycieczkę chałkę i macę. Sama wycieczka obejmowała przede wszystkim obszar Starego Miasta. Zaproszeni goście – uczniowie, nauczyciele, rodzice, dziennikarze, a nawet przedstawiciele sandomierskiego PTTK – podążali za licealistami, którzy wcielili się w rolę przewodników.
Najpierw zatrzymali się w zabytkowym budynku ratusza, gdzie wyświetlili uczestnikom spaceru film o Sandomierzu oraz zaprezentowali fotografie żydowskich mieszkańców miasta. Następnie przeszli do Muzeum Diecezjalnego, aby podziwiać świetnie zachowany zwój Tory, lampę chanukową, balsaminkę wieżyczkową, czyli zdobiony pojemnik na wonne zioła.
Licealiści zabrali następnie swoich gości do budynku synagogi, odrestaurowanej po wojnie, a pierwotnie wybudowanej w roku 1758. Z dawnego wystroju budynku zostały tylko fragmenty polichromii, hebrajskie napisy oraz gotycki portal. Wnętrze zobaczyć można tylko na fotografiach, bo w budynku mieści się Archiwum Państwowe. Uczniowie opowiedzieli o samym budynku, a także o roli rabina i jego obowiązkach. Potem wszyscy podążyli śladami getta. Młodzież wskazała gościom jego granice obejmujące staromiejskie ulice Berka Joselewicza, Zamkową i Żydowską. W czasie wojny przesiedlono do getta około 5200 Żydów z Sandomierza i okolic.
W październiku 1942 roku większość wywieziono do ośrodka zagłady w Bełżcu. Tych, którzy uciekli przed wywózką, znów umieszczono w tzw. getcie wtórnym zlikwidowanym w styczniu 1943 roku. Część osób trafiła wtedy do obozu pracy w Skarżysku-Kamiennej, pozostałych zabrano do Treblinki. Uczniowie z przejęciem opowiadali o okrucieństwach okupantów wobec ludności w getcie, a także o niewielu odważnych Polakach, którzy z narażeniem życia pomagali dawnym sąsiadom. Do tego grona zalicza się Genia Kłos, mieszkanka Sandomierza, o której w swoich wspomnieniach pisał ocalały sandomierski Żyd – Lejb Zylberberg.
Wycieczka zakończyła się na cmentarzu żydowskim, gdzie młodzież chciała w szczególny sposób oddać hołd pomordowanym. Na jego terenie stoi dzisiaj memoriał pamięci utworzony z macew. Jeszcze przed wejściem na cmentarz uczniowie opowiedzieli zgromadzonym o tradycjach pogrzebowych oraz wyjaśnili znaczenie symboli znajdujących się na macewach.
Warsztaty, które odbyły się w naszej szkole, dostarczyły nam wielu informacji o Żydach, judaizmie, zwyczajach i miejscach w naszym mieście, w których żyli. Udało nam się dowiedzieć, jak wielu wyznawców judaizmu chodziło ulicami Sandomierza, jak wiele im zawdzięczamy oraz że niektórzy z naszej grupy mają żydowskich przodków.
Paula, uczestniczka warsztatów
Szkoła:
II Liceum Ogólnokształcące
Wyróżnienie:
Wyróżniona Szkoła kontynuująca 2014
Uczniowie:
koło historyczne
Nauczyciel:
Artur Brzozowski
Ekspert:
Marcin Gabrek, Marzena Martyńska
Trenerzy:
Anna Desponds, Stanisław Niemojewski
Więcej informacji o Sandomierzu znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
